volume 1
december 1998

Radio in Hong Kong

Het Engelstalige programma-aanbod van radiostations in de voormalige Britse kroonkolonie

door Jeff Ellis

Jeff Ellis was één van de oprichters van de Caroline Movement in Engeland. Hij is nog steeds verslaafd aan 'het luisteren naar de radio', maar moest het de afgelopen tijd met een beperkt aanbod doen. Hij verbleef namelijk voor zijn werk in Hong Kong, dat heden ten dage valt onder het grote Chinese Rijk. Exclusief voor Radio Review, Freewave Media Magazine en Soundscapes schreef hij zijn ervaringen op papier.

Twee groepen. Al lang voordat Hong Kong is overgegaan in Chinese handen kan binnen de radio-industrie worden gesproken over twee groepen van radiostations, de Chineestalige en de Engelstalige stations. Aangezien ik alleen de Engelse taal meester ben zal ik me beperken tot het beschrijven van mijn ervaringen wat deze groep betreft. Aangezien liefst 98% van de populatie van Hong Kong van Chinese afkomst is, zal het aanbod aan radiostations die uitzenden in het Kantonees veel en veel groter zijn dan die stations, die in het Engels uitzenden. Er is inderdaad een groter aanbod, waarbij niet alleen in het Kantonees maar ook in het Mandarijns wordt uitgezonden. Een deel van de stations richt zich vanaf het vaste land van China op de inwoners in Hong Kong. Het eiland ligt immers slechts 17 mijlen verwijderd van het vaste land van China. Sinds de overname van Hong Kong, twee jaar geleden, is er slechts weinig veranderd binnen de radio-industrie. Enkel het vertrekken van de BFBS, het Britse legerstation, is het vermelden waard.

Andermaal twee groepen. Als je bekijkt hoe de Engelstalige stations, die zowel via de AM als de FM uitzenden, verdeeld kunnen worden, wordt snel duidelijk dat via beide banden zowel commerciële als staatsstations te beluisteren zijn. De laatste groep kan worden vergeleken, qua organisatie en programmatische inhoud, met de BBC, de Britse staatsomroep die duidelijk model heeft gestaan voor de staatsomroep in Hong Kong. RTHK staat voor Radio and Television Hong Kong, hoewel daarbij direct gemeld kan worden dat het televisie-aandeel van de staatsomroep als minimaal kan worden beschouwd. Zoals al gesteld, het lijkt allemaal erg veel op de BBC wat de radiopoot te bieden heeft, verdeeld over drie netten.

Meest beluisterd. RTHK's Radio 3 is het meest populair en kan worden beschouwd als een mix tussen BBC Radio 4 en BBC Radio 1, voordat de 'verjongering' binnen het Britse popstation werd doorgevoerd. Het station voert dus een format zoals dat door de BBC tot het eind van de jaren tachtig werd gebracht. Als je een doorsnee doordeweekse dag luistert, wordt je voor de klok van 7 uur in de ochtend een populair muziekprogramma voorgeschoteld, dat wordt gevolgd door een soort van talkshow met daarin nieuws-items, interviews en beschouwingen — hetgeen weer vergelijkbaar is met de inhoud van BBC Radio 4's programma Today. Gedurende de rest van de dag kan het station RTHK worden vergeleken met BBC Radio One tot in de eind jaren tachtig, dus en mix van de hits van vandaag en goede gouwe ouwe, echter niet zo gefixeerd op de hitlijsten als in Engeland.

Enigszins afwijkend. Tussen zeven en negen uur in de avond luisterde ik vaak naar Neil Chase, die zijn programma vulde met enkele oudjes en verder vele rock-classics en muziek van onafhankelijke labels. Ook werden in de verschillende programma's interviews opgenomen met artiesten die voor optredens naar Hong Kong kwamen. Natuurlijk kwamen we in Hong Kong ook weer de gebruikelijke radiospelletjes tegen en werd regelmatig het programma onderbroken om terug te keren naar de actualiteit van de dag. Op de zondag wordt er de UK Network Chart uitgezonden, zoals die ook in Groot Brittannië is te beluisteren, compleet met alle irritante reclamespots die overbekend zijn voor de Britten, telkens gevolgd met een kort overzicht van de Amerikaanse hitlijst. Het merendeel van de presentatoren is van Britse afkomst, terwijl dit ook duidelijk valt te merken aan de muziek die op RTHK Radio 3 wordt gedraaid.

Andere staatsstations. Verder luisterde ik incidenteel naar RTHK's Radio 4, hetgeen me deed denken aan BBC Radio 3. Voor 80% wordt de programmering van dit station gevuld met klassieke muziek, daarbij aangevuld met nieuws en hoorspelen. Tenslotte is er nog het staatsstation RTHK's Radio 6, dat via de middengolf uitzendingen verzorgt. En zie daar het optimale station voor Britten die tijdelijk of langdurig in Hong Kong werken en wonen en toch enorm veel heimwee naar hun thuisland hebben: het is een relaisuitzending van de BBC World Service. De gehele dag dus veraf en toch dichtbij via de radio.

De commerciële radio. Omtrent deze vorm van radio kun je rustig stellen dat het zeer kleinschalige radio is, gezien de kleine groep luisteraars die men heeft. Via de AM trof ik Quote 864 AM aan, een station dat 24 uur per etmaal non-stop muziek uitzendt, alleen onderbroken door de belangrijkste nieuwsitems op het hele uur en uiteraard de gebruikelijke reclame's. Er zijn totaal geen presentatoren en nooit wordt een titel van een plaat genoemd. Puur het werk van een computer dus! Maar dit station heeft het voordeel dat men zich niet alleen op de Engelstalige luisteraar richt maar ook die groep van Chinezen meepakt, die de radio puur heeft voor het luisteren van prettig in het gehoor liggende muziek. Als je echt het format van het station zou moeten beschrijven dan kun je het hebben over een ratjetoe. Het is gewoon niet als format te beschrijven, je wordt overvoerd met een mix van dance, rock, obscure muziekjes, black music, new music en oldies. Het ene moment luister je met enorm veel plezier naar Quote 864 AM, terwijl het andere moment je de knop van de radio het liefste zo snel mogelijk op 'uit' doet.

Wel of niet goed. Als ik duidelijk moet aangeven wat er nu wel goed en niet goed is dan komt de verhouding van de gedraaide muziek op 25% goed en 75% slecht tot zeer slecht te staan, hoewel muziekmeningen natuurlijk ook altijd verschillen. Wat wel heel duidelijk moet zijn dat het me nooit gelukt is gedurende meer dan één uur naar het station te luisteren. Het station heeft wel enkele adverteerders, hoewel je grotendeels moet spreken van de zogenaamde 'public-announcements'. Lach nu niet, maar men wordt bijvoorbeeld meerdere malen per dag gemaand vooral netjes met het huis en de omgeving om te gaan. Met andere woorden: via de radio gecommandeerd te worden je huis vaker op te ruimen.

Het meest beluisterd. Zondermeer het populairste commerciële station is Select FM, ondanks het feit dat het een tweetalig station betreft. Dit houdt in dat alle shows in twee talen worden gepresenteerd. De meeste deejays hebben dan ook zowel het Chinees als Engels onder de knie. Is dit niet het geval dan zijn er twee presentatoren. Het format bestaat uit 'love songs': motown, dance en Canton pop. Dat laatste is de naam voor een vorm van Chineestalige pop, die voornamelijk zeer slow over komt. Droevige liedjes zijn in dit deel van de wereld erg populair en worden dus volop gedraaid via Select FM. In het verleden was de presentatie van het nieuws in het Engels maar na de overname van Hong Kong door China wordt dit ook in het Chinees gepresenteerd. De reclame's zijn ook voornamelijk in het Kantonees en er zijn er veel meer te beluisteren dan bij Quote 864 AM.

Slechte basis. Het andere commerciële station dat er te beluisteren is, luistert naar de naam Metro Plus en gelijk aan Quote 864 AM wordt dit station op een smalle financiële basis gerund. De programma's zijn voornamelijk in het Engels, terwijl er af en toe in het Mandarijns en Kantonees wordt gepresenteerd. Gedurende de dag worden er enige uren nieuws gebracht, aangeleverd door CNN en Radio China. Na twee uur in de nacht is er tot de vroege ochtend non-stop muziek te beluisteren. De muziek, die heel voorspelbaar is, betreft de hits uit de jaren zestig, zeventig en tachtig.

Laag vermogen. Naast de eerder genoemde stations zijn er nog een tweetal andere Engelstalige stations, met een zwak signaal, via de AM te beluisteren. Het gaat om een station van de Voice of America en Radio China International. Gelijk aan de situatie in Groot Brittannië is de verscheidenheid in programmering minimaal en wordt er totaal geen echt rockmuziek gedraaid.