volume 1
juli 1998

Lokale landpiraten buiten Den Haag

Het nuttige alternatief van de piratenzenders

door Ralph Kleinpenning

De Verenigde Staten hebben hun micro-stations. In Nederland lijken de landpiraten — kleine, particuliere lokale zenders die zonder vergunning uitzenden op de FM, de korte golf en de middengolf — te zijn verdwenen. Ze zijn zegt men overbodig geworden: hun rol is overgenomen door een beperkt aantal officieel erkende en gesubsidieerde regionale en lokale omroepen. Maar toch zijn ze er nog en volgens Ralph Kleinpenning uit Zevenaar, die in een niet dichtbekabeld deel van Nederland woont en daarmee via de buitenantenne snel het alternatief vindt van deze radiostations, vervullen ze nog steeds een belangrijke functie.

Zijn er nog piratenzenders in Nederland? Als we op de berichtgeving mogen afgaan bestaan ze niet meer, en zeker niet buiten de randstad. Alleen in Den Haag zouden ze nog actief zijn. Niets is echter minder waar, want in ook in de regio Nijmegen, Arnhem, Achterhoek wemelt het nog steeds van de piraten die actief zijn op de FM, de korte golf, en sporadisch ook de middengolf. Het merendeel van de FM-piraten in een stad als Nijmegen verzorgt daarbij ook nog eens een 24 uur per etmaal en zeven dagen per week muziek. Daarbij worden er door de week veelal non-stop programma's uitgezonden, terwijl er op de vrijdag(avond), de zaterdag en de zondag live programma's worden gepresenteerd. Ook in Arnhem zijn zeker twee FM-stations actief die dagelijks, zij het tussen 9 uur in de ochtend en 9 uur in de avond uitzenden.

In de regio Liemers en Achterhoek vallen tenslotte veel FM-piraten te beluisteren die, veelal op zaterdag en zondag, enige uren tot een gehele dag programma's verzorgen. De muziek die door deze piraten-stations wordt uitgezonden is zeer gevarieerd, en loopt van het rasechte levenslied en de producten van regionale artiesten via het Top 40 werk naar de R&B en de House. Zo goed als alle piraten-activiteiten op de AM en de KG worden op de zondagochtend ontplooid. Voordeel voor de piraten is, dat er in de regio Nijmegen-Arnhem-Achterhoek veel gebieden zijn die niet of nauwelijks bekabeld zijn. Veel mensen zijn daarom aangewezen op de goeie ouwe FM en AM en beschikken in de meeste gevallen zelf over een buitenantenne.

Natuurlijk valt er over smaak te twisten. Echter: een aantal piraten timmert behoorlijk aan de weg met goede en vaak gezellige programma's, waarbij er in het Nijmeegse zelfs op lokatie wordt uitgezonden, bijvoorbeeld vanaf de zomerfeesten zoals de Vierdaagse. Helaas, zo blijkt steeds weer, worden de acties die de overheid tegen deze piraten onderneemt, steeds grimmiger. Het is de vraag, of dit wel zo noodzakelijk is. Wat opvalt is, dat er, hoewel er ook diverse erkende lokale radiostations actief zijn, toch weer enorm veel animo is voor de piratenzenders. Dit, omdat het lokale-radio-gebeuren geen of weinig mogelijkheden overlaat voor eigen initiatief. Niettemin zijn er twee erkende lokale radiostations — beide oud-piraten — die redelijk worden beluisterd, terwijl voor het overige de lokale radio toch wat minder is. Wellicht ligt de oorzaak hiervan in de veel te krappe budgetten en een gebrek aan reclame-inkomsten.

De huidige opzet van het omroepbestel bevordert de lokale radio niet. Persoonlijk blijf ik het vreemd vinden, dat een inwoner van een stad waar een officieel erkend lokaal radiostation actief is, verplicht wordt een financiële bijdrage aan dit radiostation te betalen. Immers, als een dergelijk lokaal radiostation niet voldoende adverteerders heeft — en dus geen bestaansrecht — dan is het mijns inziens zaak dit lokale radiostation te stoppen, of te laten fuseren met een wel goed draaiend lokaal radiostation. Op die manier vallen er heel wat rotte appels uit de mand, en houdt men na verloop van een korte tijd alleen grote lokale radiostations over, die financieel onafhankelijk zijn, zichzelf prima kunnen bedruipen en dus veel geld kunnen besteden aan goede programma's met goede en veelal betaalde deejays. Tevens komen op die manier weer frequenties vrij, die wellicht op een nuttiger manier gebruikt kunnen worden, dan als nu het geval is. Er zijn namelijk nog meer dan genoeg lokale radiostations die zich beperken tot enige uren per week aan programma's en verder het doorsturen van het signaal van een regionale omroep. En dat kan toch niet de bedoeling zijn.

Wat telt is natuurlijk de inhoud. Wat daarbij opvalt is dat het merendeel van de erkende lokale radiostations niet veel verder komt dan het dupliceren van de landelijke zender Radio 3. Er wordt totaal niets zelf bedacht. De muziekkeuze en presentatie worden simpelweg overgenomen van wat men krijgt voorgekauwd uit Hilversum. Hetzelfde zien we gebeuren bij de landelijke commerciële radiostations. Het resultaat: saaie radio, waar totaal geen spanning of afwisseling in zit. Zowat alles draait via de harde schijf en in de programma's worden uitsluitend voice-tracks gebruikt. De uitkomst is over het algemeen zeer voorspelbaar.

Hoewel er veel radiostations te ontvangen zijn, doet men over het algemeen allemaal meer van hetzelfde. Op bepaalde momenten kan ik echt verlangen naar een radiostation waar men live-presentatie en productie doet en een CD zelf start, een LP of single op een platenspeler laat leggen of direct inspringt op de actualiteit. Gelukkig is er voor een echte radio-freak altijd wel ergens een (piraten)signaal te ontvangen dat aan deze eisen voldoet.