volume 1
april 1998

Pirates are good guys

De strijd om de micro-stations van Amerika

door Juan R. Paloma

"Landpiraten" werden ze wel genoemd: de illegale lokale radiostations die in Nederland in de jaren zeventig en tachtig op grote schaal werden opgericht. Het verschijnsel deed zich ook elders voor. Vooral in Vlaanderen werkten in de jaren tachtig de zogenaamde lokale radio's zonder licentie. We hebben inmiddels al weer vele jaren lokale radiostations, vaak gerund door vrijwilligers die dicht bij de bevolking staan. Ook in Amerika grijpt het fenomeen om zich heen. Het laatste half jaar is er in het grote Amerika een steeds grotere vorm van ontevredenheid ontstaan omtrent het programmatische beleid van de meer dan tienduizend officiële radiostations die er via de FM dan wel de AM actief zijn. De micro-stations bieden een alternatief.

Juan R. Paloma is sinds enige tijd actief als managing editor van The Salt Journal, een dagblad dat wordt verspreid onder de 30.000 inwoners van San Marcos. Voor Soundscapes en het Freewave Media Magazine schreef hij zijn ervaringen neer met het in die plaats gerunde micro-station KIND Radio.

Mario Hernandez. Enkele maanden geleden liep de universiteitsstudent Mario Hernandez, vergezeld van zijn moeder, een huis binnen in het Texaanse Marcos. De reden was dat zijn moeder een prijs had gewonnen in een programma van het lokale radiostation KIND. Tien minuten later liep de 23-jarige Hernandez weer naar buiten met in gedachten het gegeven dat hij spoedig aan de slag kon bij het station, hoewel hij voorheen geen enkele seconde op de radio actief was geweest.

De micro-stations. Hedentendage wordt iedere dinsdagavond The San Marcos Hip-Hop Connection show uitgezonden gericht op de jeugdige luisteraars in San Marcos, een plaats met rond de dertig duizend inwoners. Natuurlijk weet Hernandez dat het een kwestie van geluk is geweest dat hij door op het juiste moment het studiocomplexje binnen te lopen dit programma heeft gekregen. Maar bovenal weet hij dat wanneer KIND niet een zogeheten "micro-station" was geweest, hij er ook nooit in geslaagd was een baan bij de radio te krijgen. Het gaat hier om stations die gebruik maken van een minimaal vermogen om hun pragramma's in de lucht te krijgen en dat alles zonder licentie. De Federal Communication Commission, het orgaan dat het gehele gebeuren op radio en televisie in de VS controleert, en de National Association of Broadcasters noemen deze stations liever piraten en wel omdat ze zonder de nodige vergunningen hun uitzendingen verzorgen.

KIND Radio. KIND Radio moet eigenlijk als Kind Radio worden geschreven omdat dit station, net als zijn soortgenoten, geen gebruik maakt van de in de VS gehanteerde call-letters voor radio en tv-stations. Het station in San Marcos is één van de ongeveer 1.000 micro-stations in de VS die gebruik maken van een zeer laag vermogen zender, dat de lokale populatie van programma's verzorgd. Wat betreft Kind Radio is voor 100% zeker te stellen dat het signaal niet buiten de grenzen van het plaatsje San Marcos komen. De micro-stations, waarvan de meesten op niet-commerciële basis worden gerund, moeten gezien worden als een lokaal platform voor meningen van de lokale bevolking en voor het uitzenden van muzieksoorten die voor de rest nauwelijks aan bod komen op de door de FCC gelicenceerde stations. Zij zijn als het ware het gif in de gifbeker tegen de officiële radiostations, die steeds in mindere mate hun programma's verzorgen ten dienste van het lokale luisterpubliek en slechts worden gerund om de kas te spekken van de eigenaren, vaak grote ondernemingen die meer en meer stations overkopen. De radio-industrie heeft derhalve steeds meer te maken met het halen van enorme winsten in plaats van het ten dienste staan van de luisteraars.

Negentien jaar geleden. San Marcos verliet ik negentien jaar geleden om er zeer recentelijk voor het eerst terug te keren. Toen ik hier voor het laatst woonde luisterden we altijd naar KCNY, het lokale station dat via de middengolf ons uitgebreid informeerde over de dagelijkse gang van zaken die leefde onder de bevolking, en bovendien ons informeerde over de politiek binnen de gemeente. Binnen het station waren verschillende verslaggevers actief die ons dagelijks op de hoogte hielden van de gemeentelijke besluiten op de diverse bestuursniveau's. Bovendien was er via KCNY uitgebreid ruimte voor een Spaanstalig programma gericht op de Mexicaans-Amerikaanse populatie, die een onderdeel vormt van de dertig duizend inwoners van deze plaats, gelegen in het hartje van Texas.

Een vacuüm gevuld. Een paar jaar geleden kwam er een einde aan het succes van het station toen het werd verkocht aan een groep van niet lokaal gerichte investeerders die het op hun beurt niet veel later met winst verkocht aan een Spaanstalige religieuze organisatie die niet uit San Marcos afkomstig was. Naast KCNY was en is er nog steeds een ander station officieel gelicenceerd als zijnde gevestigd in San Marcos. Dit station, dat via de FM actief is, heeft echter Austin, dat dertig mijl ten noorden van San Marcos ligt, als doel en is voor de vestigingsplaats niet lokaal actief. Dit alles leverde een vacuüm op dat werd opgevuld door Kind Radio.

Publiek en programma's. Naast de eerder genoemde hip-hop muziek brengt het micro-station verder veel rap, afgewisseld met nieuws en interviews met lokale bekende en onbekende personen. Ook heeft men een programma dat zich speciaal toespitst op de feministen (Estrogen Hour of Power) terwijl de minderheidsgroeperingen van homofielen en lesbiennes ook programmatisch niet worden vergeten. In totaal zijn er zo'n 75 mensen actief om dit station 24 uur per etmaal in de ether te houden. Toegegeven, het merendeel van de items is uitzonderlijk. Op het moment dat ik dit verhaal schrijf is er bijvoorbeeld een discussie gaande over de vraag of de Beatles het hippietijdperk hebben gecreëerd of dat het hippietijdperk garant heeft gestaan voor het succes van de Beatles. Maar in wezen doet dit er niet toe. Feit is dat stations als Kind Radio het gat vullen dat is gevallen door de gelicenceerde stations die niet langer een oor hadden voor de bevolkingsgroep waartoe de licentie is verleend.

Zonder licenties. De overheidsinstanties zien het echter niet op die manier. De FCC houdt zich uiteraard aan de regels en regels zijn regels. Alleen die stations die een licentie hebben mogen radioprogramma's verzorgen. Men claimt dat de micro-stations golflengten gebruiken die interfereren met die van gelicenceerde stations en bovendien dat men inbreekt op frequenties gebruikt door het vliegverkeer en andere instanties die gebruik maken van het FM-spectrum, zoals de politie, de brandweer en de ambulancediensten. Men benadrukt dat het de rol van de FCC is om de belangen van de officiële stations te waarborgen. Stations die er, uiteraard, veelvuldig bij de FCC op aandringen om maatregelen te treffen tegen de micro-stations dan wel de piratenstations.

Via de rechter. En de FCC voldoet aan haar rol. Recentelijk nog werd in Tampa, in de staat Florida, met veel bombarie een micro-station uit de ether gehaald terwijl de grootmoeder van alle micro-stations, Free Radio Berkeley, regelmatig wordt bezocht en telkens uit de ether wordt gehaald. De lokale autoriteiten hebben via een rechtszaak, afgedwongen dat het station voor de bevolking van de in Californië liggende Berkeley van groot nut is, maar desondanks blijft de FCC zich aan de regels houden. Kind Radio heeft ook zo haar problemen. Ondanks dat men nog geen bezoek heeft gehad van de FCC, heeft de leiding al wel, via een rechtszaak, haar bestaansrecht tegenover de lokale autoriteiten moeten afdwingen. De autoriteiten dachten het station uit de ether te kunnen halen, omdat het opereerde vanuit een garage in een woonbuurt, waarbij de omwonenden last zouden hebben van de organisatoren achter het station. De leefbaarheid zou, met de komst van Kind Radio, met sprongen achteruit zijn gegaan.

Enkel een hobby? In de rechtszaak wisten de eigenaren aan te tonen dat het runnen van Kind Radio niet meer was dan het uitvoeren van een hobby door een grote groep van vrijwilligers, gelijk aan een volkstuin die wordt onderhouden door een groep van eigenaren. Maar waarom moeten de lokale en overheidsautoriteiten blijven strijden om dergelijke nuttige lokale stations uit de ether te halen? Natuurlijk hebben de autoriteiten het recht en zelfs de plicht toe te zien op datgene wat via de ether wordt uitgezonden en of dit al dan niet met een vergunning geschiedt. Daar staat echter tegenover dat het gemiddelde radiostation niet meer kan worden aangemerkt als zijnde radio voor de lokale luisteraars. De stations zijn het exclusieve eigendom geworden van zeer rijke zakenlieden die het zich ten eerste kunnen permitteren de zeer hoge licentiekosten, voor het mogen runnen van een radiostation, te kunnen betalen. Daarnaast zijn ze in staat de enorme kosten van het runnen van een gelicenceerd hoogvermogen radiostation, met alle geavanceerde apparatuur, te bekostigen.

Het gevecht om de ether. Wanneer de regering vrees heeft voor de chaos in de ether zou het op een gemakkelijke manier ruimte moeten vinden voor het licenceren en dus toelaten van deze micro-stations. Met een zeer laag budget zouden deze stations door vrijwilligers kunnen worden gerund. Kind Radio werd bijvoorbeeld met een startkapitaal van slechts 500 dollar opgezet. Maar de regering wil het helaas anders en laat de FCC telkens maar weer optreden tegen de door het luisterpubliek geliefde micro-stations, dit alles onder de slogan: "Hoe duur dit gevecht ook is om de stations uit de ether te halen, het is een gevecht dat we zullen moeten winnen."