Afscheid van Willem 'O' Duys

Terug naar 1959. De meeste verhalen worden met de tijd alleen maar mooier. Dat gaat in versterkte mate op als die verhalen betrekking hebben op de geschiedenis van de radio en de televisie. Als je terugblikt op oude radio- en televisieprogramma's en de mensen die ze maakten, dan zit er altijd weer de nodige romantisering omheen. Zo ook bij het verhaal rond de loopbaan van Willem 'O' Duys, de laatste decennia door het leven gaand als Willem Duys. Op 27 juni 1999 presenteert Willem Duys voor de allerlaatste keer zijn zondagochtendradioprogramma Muziekmozaïek. Reden om even stil te staan bij een lange en tevens succesvolle loopbaan, die — tenminste wat de typische stijl van Willem Duys betrof — dan bijna op de dag af veertig jaar geleden, in 1959, begon.

Niet de bedoeling. Achteraf heeft Duys in vele interviews altijd volgehouden dat het voor hem niet de bedoeling was een dergelijke carrière te maken omdat "ik net zo goed timmerman had willen worden." Waarschijnlijk was hij een goede geworden, want Willem bleek in alles wat hij aanpakte ruimschoots te slagen. Of het nu de presentatie en productie was van Voor De Vuist Weg, het schrijven van hoesteksten voor de diverse grammofoonplaten die werden uitgebracht, het samenstellen en presenteren van zijn wekelijkse Muziekmozaïek, het veelvuldig promoten van zijn eigen muziekvrienden — waaronder Daniël Wayenburg, Pieter van Vollenhoven en Louis van Dijk — of het geven van commentaar bij diverse tenniswedstrijden — "het was of Duys de enige aanwezige was op 't Melkhuisje, zo stil het was" — alles wat hij aanpakte leek in goud te veranderen. De tenniswereld was op zich niet zo vreemd voor Duys daar hij ooit in 1946 de halve finale van het NK tennissen voor de leeftijdscategorie van 18-jarigen behaalde. Maar ook de muziekindustrie mocht op een andere wijze genieten van Duys zijn krachten. Jarenlang was hij PR-medewerker bij Philips en later directeur van een aantal platenmaatschappijen. Hierdoor kon hij, vaak ongemerkt, zijn eigen producten pluggen binnen zijn wekelijks muziekprogramma.

Veel meer. Alvorens Voor De Vuist Weg in het winterseizoen van 1963 werd ingevoerd was er al de televisieversie van Muziekmozaïek aan voorafgegaan, een programma dat jarenlang op de buis zou blijven en inmiddels al weer 37 jaar lang op de radio te beluisteren valt. Het was een rustmoment op de zondagmorgen waar Willem altijd de meer rustige "easy listening" muziek presenteerde — met zijn typische voorkeur voor licht klassiek, mild caberet en gecultiveerde jazz — en waarbij hij soms maar al te graag wilde verhalen vertelde over zijn vele ontmoetingen met grote sterren. Fluisterend in de microfoon maakte hij gewag van allerlei nieuwtjes die hij bij je in de huis- dan wel slaapkamer bracht; alsof het was dat je op dat moment de enige luisteraar was waar Willem tegen praatte. Maar bovenal staat de kracht van Willem voor de enorme push die hij Nederlandse toekomstige cabaret-sterren en muziektalenten heeft gegeven. Toon Hermans, Seth Gaaikema, Paul van Vliet, Mieke Telkamp, Berdien Stenberg, Thijs van Leer, Exseption, André Rieu, Rogier van Otterloo en Lee Towers; zo maar twee handen vol van de tientallen artiesten die hun succes in eerste instantie hebben te danken aan het feit dat Duys ze een kans gaf in zijn programma Muziekmozaïek.

Altijd in voor een geintje. Of het nu als grap of serieus was bedoeld, de diverse uitspattingen, zoals het door conservatief televisieland werd gezien, boden altijd weer de gesprekstof van de dagen nadat Willem weer een programma had gepresenteerd. Wie herinnert zich niet de gehele familie van de Italiaanse zanger Adamo aan tafel in de studio in Bussum. En onovertroffen was het spontane aanheffen van het "Wilhelmus" als ode aan koningin Juliana. Het lukte Duys zelfs om de "vijfde" Beatle Brian Epstein naar Nederland te halen. Epstein toch bekend als de man die absoluut tegen het geven van interviews was. Zelfs presteerde hij, als liefhebber van de wielersport, zich in de mid-jaren zestig tezamen met Jan Jansen, Nederlands eerste winnaar van de Tour de France, op de racefiets te begeven in zijn avondprogramma. Niet dat Duys van alle sporten verstand had. Toen hij nog in Nederland woonde, had hij een prachtige tuin waarin ondermeer een groot formaat schaakbord had laten metselen. Een grootmeester in de schaaksport kwam eens bij Duys op bezoek en moest constateren dat het bord verkeerd om was geplaatst, zodat de stukken in de verkeerde vakken van het schaakbord stonden.

Treffend. Het is al weer ruim tien jaar geleden dat Willem, bij de viering van zijn zestigste verjaardag, door velen, door hem groot gemaakt, werd gefêteerd met een huldiging. De feestelijke bijeenkomst vond plaats, op initiatief van Pieter van Vollenhove en één van de aanwezigen, de voormalige minister president Dries van Agt, had het niet passender kunnen zeggen: "Allure is uw merk. Uw stijl heet grandeur. Vakmanschap draagt Uw werk. Amateur de la Musique, Zanger van het Hooglied van de Sport, Enfant chéri van een groot publiek."