volume 3
oktober 2000

Montages, mixes en meligheid

De terugkeer van de Dik Voormekaar Show

door Jelle Boonstra

Op 7 oktober 2000 werd de eerste aflevering uitgezonden van een nieuwe serie Dik Voormekaar Shows: een programma waarmee Ferry de Groot en André van Duin al in de jaren zeventig en tachtig faam verwierven als creatieve radiomakers. Het programma begon ooit als de Abominabele Top 2000 op Radio Noordzee. Het liep daar van 7 januari tot en met 21 oktober 1973. In 1975 volgde de overstap naar de NCRV. Tien jaar — tot 27 april 1985 — hielden Van Duin en De Groot het daar met tussenpozen vol met hun typetjes als Dik Voormekaar, Meneer de Groot, Ome Joop, Bep en Toos, Harry Nak en Dikke Leo. Nu wagen ze het er weer op met hun vertrouwde combinatie van montages, mixes en meligheid. Jelle Boonstra schreef voor ons een achtergrondreportage.

Nee, echt tevreden waren ze nog niet, Ferry de Groot en André van Duin, bij de eerste aflevering van de Dik Voormekaar Show die ze op 7 oktober 2000 voor het eerst sinds 1985 met z'n tweeën maakten. Te druk, teveel effecten en zelfs onverstaanbaar op sommige punten. Het is de tol van de technische vooruitgang, hoe vreemd dat ook klinken mag. Want de technische mogelijkheden zijn tegenwoordig onbeperkt en dan kun je in je ijver snel doorschieten. "Vroeger, nog bij Radio Noordzee, deden we ons programma op een Revox. Twee sporen om te vullen en een schaar om te knippen: dat waren onze voornaamste instrumenten," zegt Ferry de Groot. "En nu kun je moeiteloos 32 sporen vullen en soms wil je dat dus doen ook. Je bent al snel geneigd dingetjes te blijven toevoegen. We werken in principe net zo als vroeger: eerst nemen we onze basisconversatie op, daarna voegen we van alles en nog wat toe. Applaus, gelach. Er is zelfs een track die we al het 'murmelspoor' zijn gaan noemen: met allerlei non-stop gebabbel erop."

In de praktijk blijkt dat een beetje teveel van het goede, want voor mensen die via de autoradio de eerste aflevering van de nieuwe Dik Voormekaar show probeerden te beluisteren waren hele delen van het programma niet te volgen. Dat kwam ook door 'de pomp': de compressor / limiter op Radio 3, die alle geluid in elkaar drukt, en er in overdadig geproduceerde programma's voor zorgen kan dat de geluiden van de voorgrond in het achtergrondgedruis worden gedrukt. "Dat moet de volgende keer dus anders," was de gezamenlijke opinie van André en Ferry. Ze waren het eerste programma op zaterdag 7 oktober samen komen brengen en de TROS had er een bescheiden feestje van gemaakt in de Radio 3-studio op de derde verdieping. Huub Boermans, de TROS directeur en Klaas Samplonius — Directeur Radio — hadden taart en champagne laten aanrukken.

Inpakken en wegwezen: Van Duin en de Groot in 1975

Voordat het programma de ether inging — van half twaalf tot twaalf — maakte Edwin Diergaarde even een praatje met het duo, dat de Dik Voormekaar Show elke woensdag opneemt in het souterrain van André's huis aan de Amsterdamse Keizersgracht. "Kijk de Groot — ze nemen geen enkel risico," riep Van Duin in z'n rol als Dik Voormekaar, "ze hebben zelfs de kurken al van de champagnefles gedraaid." Daarna luisterde het tweetal buitengewoon ernstig naar het eigen programma, terwijl de TROS-principalen in een deuk lagen. Om de sneer naar de NCRV bijvoorbeeld — de vroegere broodheer van de Dik Voormekaar Show. Harrie Nak stond met hapjes in de NCRV-kantine te wachten. "Waar blijven jullie nou? Waar zitten jullie. Bij de TROS? De TROS???!!!"

Het was wel even wennen geblazen, had 'meneer De Groot' een dag eerder gezegd in zijn werkkamer in het Mediacentrum op het almaar voller worden mediacomplex in Hilversum. Hij is er chef sportprogramma's op NOS Radio en dus verantwoordelijk voor roemruchte programma's als Langs de Lijn, Radio Tour de France en Radio Olympia. Een NOS-bobo dus, die er echter niet voor terugschrikt om zijn werk als chef met iets buitengewoon lichtvoetig te combineren. Hij zegt: 'Het was bij die eerste uitzending vooral weer een beetje zoeken naar de vorm." Daar komt bij dat tweetal ook bij deze nieuwe reeks Dik Voormekaar shows — voorlopig is er bij de TROS een contract van een jaar — zonder script werkt. Eigenlijk hebben ze dat ook niet nodig. "We gaan gewoon zitten en dat zegt André iets en dan reageer ik erop en dan zegt hij weer iets en voordat we het echt in de gaten hebben is er alweer iets bizars aan de hand. André had op tafel in de studio een paar vleesetende planten staan en toen we met dat eerste programma bezig waren, waren dat opeens vleesetende planten geworden die zich tot het vegetarisme hadden bekeerd."

"Als we echt op elkaar ingespeeld zijn, dan gaat het vanzelf. We hoeven ook maar zelden iets weg te gooien of zo. Soms zijn we bezig, en dan zijn we allebei niet echt tevreden en dan spoelen we de band terug — of liever gezegd, met de digitale technieken van nu gaan we terug naar het punt waarop het nog wel leuk was, en dan breien we er daar weer iets nieuws aan vast. Dat is precies de reden waarom er geen restmateriaal van de Dik Voormekaar Show bestaat: we gebruiken gewoon altijd alles." De Dik Voormekaar Show begon — als Abominabele Top 2000 — op Radio Noordzee: daar liep het programma van 7 januari tot en met 21 oktober 1973. In 1975 volgde de overstap naar de NCRV.

Tien jaar hielden Van Duin en De Groot het daar vol: tot 27 april 1985 — om precies te zijn. Toen was het over. "André kreeg het druk met z'n televisieprogramma's, ik was als baasje bij de NOS ook druk zat. Iedereen riep altijd: goh, wat zonde, dat jullie met het programma zijn gestopt, maar zo dachten we er zelf helemaal niet over. We hadden het er met elkaar ook niet vaak over, of zo. We liepen bij elkaar de deur niet plat — ik kwam André soms anderhalf jaar niet eens tegen. Maar in december 1999 stonden we met z'n tweeën spijkers te slaan bij het televisieprogramma van Jack Spijkerman en dat liep lekker en dat klikte ook meteen weer als vanouds, en toen toen zei André, toen we wat aan het drinken waren: zullen we weer beginnen met Dik Voormekaar?"

Van Duin snakte in deze fase van zijn carrière ook naar iets simpels en leuks als radio — dat komt er nog eens met nadruk bij. De laatste jaren werd hij als paradepaardje van Joop van den Ende wel erg vaak de manege ingeduwd voor programma's, die eigenlijk ver onder zijn komische niveau waren: als panellid bij het zoveelste 'raad het woord spelletje'. Ook privé zat het niet echt mee en als je wat ouder wordt loopt ook de energie terug. "Ik heb nu alles gedaan, ik heb geen ambities meer, ik wil een beetje genieten in het leven," zei hij op 18 september in een openhartig interview in het Algemeen Dagblad. "Maar zo'n Dik Voormekaar Show is heerlijk werk. Fantastisch."

Ferry de Groot in de tijd dat hij actief was bij Radio Noordzee (1973)

Ook De Groot vindt het na al die jaren weer 'vreselijk leuk', zoals hij in zijn werkkamer blijmoedig riep — een dag voor het Grote Gebeuren. In een interview overigens dat met enige chaos verliep, onderbroken bijvoorbeeld door een telefoontje van de grote baas bij de NOS, R. Biermans, die met De Groot wat onbetamelijkheden bespreekt van Paul de Leeuw in Sydney — De Groot was daar chef d'équipe van de Nederlandse radiodelegatie. Verder lopen ook Hans Hogendoorn binnen (befaamd NOS-stem), Henk van Hoorn, en ook nog een man van de postkamer, die even de stapel op het bureau wierp om snel even een Jezus-mop te spuien, en Jacques Chappell, verslaggever (vooral bekend van de Tour de France), die even komt vertellen hoe dronken ze waren en hoe leuk het was, destijds in Rennes.

Verder wilde Ferry beslist nog even de foto laten zien van de "huisvrouw die altijd in haar blote kont stond te stofzuigen" en die ze vanuit hun hotel in Sydney elke ochtend met z'n allen konden gadeslaan. Een beetje lachen moet, vindt hij ook in z'n huidige werk nog steeds. "Anders kun je de stekkers er net zo goed uittrekken. Bij sport moet je zo wie zo een beetje relativeren. Neem kleiduivenschieten. Vier jaar doe je er niks aan, en dan is het opeens een Olympisch nummer, en dan moet je nationaal jubelen. Dat vind ik toch zo'n verschrikkelijke onzin." Misschien was dat wel de reden dat in de uitzending van een geluidsplaat opeens een mitrailleursalvo door de echte uitzending werd gemixt. Grapje. Moet kunnen. Het zou natuurlijk zó in de Dik Voormekaar show passen.

Langzaam maar zeker kreeg Ferry de Groot de juiste meligheidsgraad voor de Dik Voormekaar weer te pakken. Gekke mailtjes sturen aan Van Duin bijvoorbeeld. "Ik heb hem uit Sydney gemaild: Beste meneer Van Duin, we hebben uw auto teruggevonden, vriendelijke groet: Rijkspolitie Nunspeet," met een foto van een Australische auto met het nummerbord LUL 436. En we zijn in André's bootje naar Sail geweest. Ook lachen. Wilden we de kroonprins filmen en dan gaf André snedig commentaar bij de beelden. Wie is toch die meneer in dat oranje colbert. Toen hadden we het echt weer naar onze zin: je loopt dan ook vanzelf weer warm voor zo'n radioprogramma."

De enorme mediabelangstelling verbijsterde Ferry overigens zeer. "Het lijkt wel alsof we een middel tegen AIDS hebben gevonden. En het enige dat we doen is weer beginnen met een heel oud radioprogramma," was z'n standaardtekst voor alle kranten, radiostations en televisiestations die naar zijn 'diepere gevoelens' vroegen. En of hij dan niet bang was dat de legendarische glans van het programma door de nieuwe start zou verbleken? "Ach, we zijn er nu gewoon mee begonnen," zegt Ferry. "We kunnen er net zo snel weer mee ophouden. Geen man overboord."