volume 3
april 2000

Vrede, sociale gerechtigheid en een klein beetje avontuur ...

Als vrijwilliger aan de slag bij Radio For Peace International

door Thomas Völkner

Vanaf midden november 1999 tot eind maart van dit jaar liep Thomas Völkner stage bij Radio For Peace International op Costa Rica. In dit artikel doet hij verslag van zijn ervaringen en bevindingen met dit unieke vredesstation en zijn programma's.

Het gebouw van het RFPI op Costa Rica

Als je naar de internet-homepage van Radio For Peace International (RFPI) surft, verschijnt op de hoofdpagina een afbeelding van het stationsgebouw. Het kleine, twee verdiepingen tellende gebouw, lijkt middenin het groen te staan. Er zijn tenminste enkele planten en bomen te herkennen. Opvallend is de tweetalige aankondiging op het gebouw; zowel in het Spaans als het Engels wordt aangegeven hoe de naam van het station luidt. Het aanzicht bestaat verder vooral uit vensters; op de tweede verdieping lijkt zowat de hele façade één groot raam te zijn. In de dagen voor mijn vertrek heb ik me vaak afgevraagd wat zich achter deze façade zou afspelen, wat voor studio's en redactieruimtes er zouden zijn en wat voor mensen er zouden werken. En ik heb zitten speculeren over wat men vanuit de ramen op de bovenste verdieping allemaal zou kunnen zien als uitzicht.

Wat ging er door me heen toen ik op een donderdag, midden november 1999, voor het eerst het gebouw van RFPI betrad? Zoiets van dat ik, na enkele weken van voorbereidingen, uiteindelijk op de plek was aangekomen die ik voor mijn radiostage had uitgezocht? Dat ik jaren nadat ik de signalen van dit station voor het eerst via mijn kortegolfontvanger had ontvangen uiteindelijk een rolverandering kon maken: van radioluisteraar naar radiomaker? Of misschien iets wat dichterbij lag? Dat ik net een twee dagen daarvoor een inspannende, goed twintig uur durende, reis had gemaakt, die me vanuit het herfstachtige Midden Europa naar Costa Rica had gebracht, waar de langdurige regentijd net ten einde liep en dat ik een veelvoud van eerste indrukken moest verwerken. De weersverandering, de eerste contacten met de inwoners van Costa Rica — die zichzelf "Tico's" noemen — of de juist ondernomen tocht van zeven kilometer van mijn woonplaats Ciudad Colón omhoog naar het dorp El Rodeo, alwaar het station is gevestigd?

Het eerste deel van het radioteam van RFPI had ik al anderhalve dag eerder leren kennen toen ik op het internationale vliegveld van Alajuela aankwam. Het betrof Debra en James Latham, een Amerikaans echtpaar afkomstig uit de staat Oregon, die twaalf jaar geleden Radio For Peace International uit een diep dal hebben gehaald en het station heden ten dage leiden. Debra is als zakelijk leider verantwoordelijk voor het financiële en administratieve gedeelte, terwijl James, ingenieur van beroep, voor de technische zaken staat. Nu leerde ik Joe Bernard kennen, die eveneens uit Oregon afkomstig is en sinds acht jaar als Program Manager bij RFPI actief is. Hij heeft ook de zorg voor de stagiaires en de vrijwilligers die bij het station werken.

Deze vrijwillige medewerkers — waartoe ik ook tussen midden november 1999 en begin april 2000 behoorde — zijn voor dit Vredesstation zeer belangrijk. Zij helpen mee het bedrijf draaiende te houden en stellen enkele onderdelen van de programmering samen. Als tegenprestatie van de kant van RFPI leren ze de fijne kneepjes van het radiovak; ze krijgen de gelegenheid, na een korte inwerkperiode, zelfstandig aan de samenstelling van de programmering te werken. RFPI biedt stageplekken met lengte van drie tot twaalf maanden aan. Jonge mensen, voornamelijk uit de Verenigde Staten maar ook afkomstig uit andere delen van de wereld, komen met dit doel naar Costa Rica toe. Het is dan ook, over een periode van een paar maanden bekeken, een komen en gaan van mensen. In de periode dat ik er werkte ontmoette ik op die manier onder meer binnen de redactie Megan Stacy uit Texas, Steve Tingley uit Ohio, Shiloh Moates uit Viginia, Charlotte Allen uit Londen, Tanya Favus uit Georgia, Aurélia Déleglise uit het Franse Lille. En gezamenlijk brachten ze allemaal nieuwe ideeën op tafel.

Technisch directeur James Latham

Dan iets over de geschiedenis en de doelstelling van Radio For Peace International. Het is een station dat vanaf het terrein van de Universiteit voor de Vrede (University for Peace ofwel UPaz) die door de Verenigde Naties in het leven is geroepen, haar uitzendingen verzorgt. Het radiostation is echter geen directe spruit van de Verenigde Naties maar valt onder de niet commerciële Amerikaanse organisatie "Earth Communication". RFPI kreeg in het jaar 1986 van de voormalige president van Costa Rica, Rodrigo Carazo, de uitnodiging haar zendinstallaties op de Universiteit Campus te installeren. Sindsdien is RFPI op hetzelfde terrein actief als de Vredesmacht van de VN en natuurlijk hebben ze inhoudelijk bepaalde overeenkomsten. Zo loopt ook een aantal programma's van de VN via de zenders van RFPI maar verder is het radiostation zowel inhoudelijk als financieel volledig afhankelijk van de Verenigde Naties.

RFPI stelt zich op als een niet-commercieel radiostation en heeft zich daarvoor de slogan "Global Community Radio" aangemeten. De benaming "Community Radio" slaat op onafhankelijke en niet op winst uit zijnde radioprojecten die voor een stad of een deel van een stad uitzenden, ofwel voor de lokale luisteraars. RFPI heeft dit concept geïnternationaliseerd en wil met haar programmering een wereldwijd luisterpubliek bereiken. Sinds 16 september 1987 zendt het station informatie en reportages uit over een groot scala aan onderwerpen waaronder: antiracisme, sociale gerechtigheid, milieuproblemen, mensenrechten, multiculturele democratie en begrip tussen culturen, gelijkheid van ras en geslacht en de noord-zuid-dialoog.

Daarbij maakt Radio For Peace International vooral gebruik van de korte golf als het belangrijkste medium voor de verspreiding van haar programma's. Hiertoe staan drie zenders met een vermogen variërend tussen 3 en 30 kW ter beschikking. Daarnaast is men ook op Internet actief (hoofdzakelijk met audio van de zelf geproduceerde programma's.) Ook runt men een laagvermogen FM-zender voor een deel van het centrale hoogland van Costa Rica (101.3MHz). Tenslotte zijn er plannen om binnenkort ook via de middengolf radioactief te worden. Als je het studiogebouw van RFPI betreedt kom je vrijwel direct in oogcontact met een grote wereldkaart, waarbij op allerlei plaatsen spelden zijn geplaatst. Uiteraard om te markeren dat uit die plaatsen reacties dan wel ontvangstrapporten zijn binnengekomen van luisteraars. Tot medio 1999 werden er ruim 12.000 brieven van luisteraars ontvangen.

Het dagelijks uitzendschema heeft een totale lengte van acht uur. Dit dagprogramma wordt iedere dag tussen 10 en 18 uur plaatselijke tijd geproduceerd en uitgezonden en aansluitend twee maal totaal herhaald, hetgeen inhoudt dat RFPI 24 uur per etmaal in de ether is. Een deel van de programmering komt tot stand door het team van medewerkers in Costa Rica, het tweede deel is afkomstig van externe producenten in de VS.

Tot de eigen producties van RFPI behoort onder meer het programma "Global Community Forum". Het wordt samengesteld door James Latham en hij brengt voornamelijk interviews met mensen die zich, verspreid over de gehele wereld, inzetten voor het behoud van het milieu of die zich op welke manier dan ook zich inzetten binnen groeperingen voor mensenrechten. Enkele programma's brengen soms ook lezingen die op congressen zijn gehouden en sinds kort lukt het ook, via een phone-in programma, een soort van forum van meningen bijeen te brengen.

Een ander open programmaformaat is het door Debra en James Latham samengestelde "Millennium Dreams". De gerichtheid is zeer positief, er worden acties, organisaties en personen in het programma voorgesteld die door hun inzet een toekomst van levensbelang bewerkstelligen willen. Gesprekken over het werk met de straatkinderen in Latijns Amerika behoren eveneens tot de inhoud, evenals de informatie over mogelijk gebruik van zonne-energie of informatie hoe conflicten kunnen worden vermeden. Joe Bernard is verantwoordelijk voor een wekelijkse rubriek over de milieuproblematiek, waarbij het in het bijzonder over het tropische regenwoud en de vele projecten voor behoud van de natuur in Centraal Amerika gaat. Een "Mailbag" programma, waarin men luisterpost en vragen over het werk bij RFPI beantwoordt, is verder een in eigen huis vervaardigd product van het Vredesstation.

De antennemast (65 meter) met "cubical quad" en "yagi" antennes

James Latham is tevens verantwoordelijk voor de samenstelling van een programma dat in de afgelopen jaren RFPI veel aanzien maar ook veel vijanden heeft opgeleverd. Het programma, de "Far Right Radio Review" (FRRR) heeft als doel de acties en berichtgeving van de ultrarechtse organisaties in de VS, de rechtsradicalen en de neonazi's, in de gaten te houden, evenals de radioprogramma's die door deze organisaties eventueel worden verzorgd. Vooral deze programma's hebben vaak een zeer racistische inslag en via FRRR wordt de inhoud onder wakend oog geplaatst en wordt om opheldering gevraagd. James Latham stort zich vol overgave op deze onderwerpen met als doel tegenwicht te bieden aan de racistische denkbeelden die zo via de radio worden overgebracht. Ook richt hij zich de laatste tijd meer en meer op de zogenaamde haatgroeperingen die via internet actief zijn. Al meer dan tien jaar is James met deze taak bezig.

De "Fair Right Radio Review" kreeg internationale aandacht toen in het midden van de jaren negentig de bomaanslag op het Bestuursgebouw van de gemeente in Oklahoma City werd gepleegd en Amerikaanse rechtsradicalen voor de aanslag verantwoordelijk werden gesteld. Daaropvolgend heeft James een aantal interviews afgenomen, waarbij zijn eigen kennis over de rechtsradicalen aardig van nut kon zijn. Een groot artikel in The New York Times vroeg bijzondere aandacht en leidde er toe dat anonieme bedreigingen van sympathisanten uit de rechtse scène tegen RFPI werden geuit.

In juli van het afgelopen jaar werd een lang gewenst plan in werkelijkheid omgezet: Radio For Peace Internationaal startte zijn eigen doordeweekse nieuwsmagazine, het "Progressive News Network — PNN". Progressief betekent hier dat het magazine mededelingen en achtergrondberichten dient te omvatten, die meer vertellen dan het normale nieuws binnen de Amerikaanse media. Nieuws uit de zogenaamde Derde Wereldlanden, mededelingen over milieu-thema's, de noord-zuid-dialoog, berichten over alternatieve media en vrouwenvraagstukken. Natuurlijk dient PNN de nadruk te leggen op misstanden binnen de wereld en op oorlog en onrecht. Daarnaast dient het programma, tenminste zover dat mogelijk is, ook over hoopvolle ideeën voor een vredige samenleving tussen mensen en volkeren te berichten.

PNN wordt hoofdzakelijk door ons, stagiaires geproduceerd. Meestal zijn we de eersten die in de ochtend, rond acht uur, in de redactie en studioruimtes aankomen. In het algemeen is dit vroeg genoeg om voldoende tijd te hebben om de productie van het nieuwsmagazine te doen. PNN wordt om vier uur in de middag, plaatselijke tijd, voor de eerste keer uitgezonden. Elke aflevering duurt bijna dertig minuten en bestaat uit ongeveer acht berichten, dus korte mededelingen van ongeveer één minuut als wel drie langere onderwerpen die tussen de drie en vijf minuten duren. Met behulp van een korte, informele afspraak, leggen wij onderling vast wie liever de teksten voor een onderwerp dan wel voor de korte berichten wil schrijven. Vervolgens kan het researchwerk beginnen. Op het internet zijn er vele bekende en betrouwbare nieuwsbronnen van nieuwsagentschappen en internationale hulporganisaties beschikbaar, waarvan RPFI toestemming heeft om materiaal te gebruiken en te verwerken. Daarnaast zijn er privé-personen en organisaties, verspreid over de gehele wereld, die het station regelmatig van nieuwsberichten, ruw materiaal of persinformatie per e-mail voorzien.

Na een uur of twee wordt duidelijk wie van ons aan welk onderwerp wil werken. Uitgerust met mededelingen, commentaren en achtergrondinformatie van de verschillende bronnen gaat het er vervolgens erom een bijdrage samen te stellen die op de actuele thematiek ingaat, maar ook achtergrondinformatie oplevert. In de loop van de dag is elke stagiaire verantwoordelijk voor de technische productie van de eigen bijdrage. Dit betekent dat wij zonder assistentie van een andere persoon de teksten in de studio inspreken en technisch bewerken. In het algemeen zijn voor de producties een minidisc recorder en een minidisc speler beschikbaar. Diegene — meestal twee — die aan de hoofdmededelingen werken voegen de nieuwsberichten en onderwerpen van het programma samen via pakkende teksten en maken tevens promo's, waarin de programma-items worden aangekondigd voor latere uitzending. Dit wordt dus alles op een minidisc aangeleverd aan diegene die overdag de eindproductie van de totale programmering verzorgt.

Begin april werd de productie van "Progressive News Network" teruggebracht tot drie programma's per week. Reden is dat er niet steeds voldoende medewerkers voor handen zijn om een totaal-programma te produceren. Daarnaast is er een tekort aan financiën om een redacteur voor langere termijn in dienst te nemen voor de redactie van PNN.

Stagiair Thomas Völkner produceert het programma Blickwinkel

Altijd als er een stagiaire uit het Duitstalige gebied bij Radio For Peace International komt te werken, biedt het station haar publiek een Duitstalige uitzending aan. Sinds eind 1998 loopt deze uitzending onder de naam "Blickwinkel". Het is mogelijk een compleet arsenaal aan bekende radiomensen op te sommen die al eerder in het verleden voor Radio For Peace International hebben gewerkt voor de Duitstalige programma's.

Gedurende de afgelopen twee jaar is in dit Duitstalige programma een breed scala aan onderwerpen de revue gepasseerd, variërend van vraagstukken over de mensenrechten in Midden Amerika, via reisberichten, culturele en maatschappelijke onderwerpen tot interviews over milieuvraagstukken. Internetgebruikers kunnen dit trouwens toetsen door een kijkje te nemen op de website van "Blickwinckel". Daar valt namelijk een uitgebreid programma-archief te vinden met audiobestanden in real-audio.

Voor de bewerking, het produceren van de manuscripten en de opname van de "Blickwinkel" was ik, tijdens mijn verblijf, alleen verantwoordelijk. In het begin was ik nog niet goed op de hoogte van de werkprocedure, de structuur die werd gehanteerd. Ook was ik nog niet vertrouwd met de onderlinge omgang van de personen die werken bij RFPI. Ik voelde toen de zelfstandigheid en het vertrouwen die men mij gaf meer als een last maar later meer als een lust om aan het programma te kunnen werken.

Iedere week ontving ik enkele brieven van luisteraars en ik kan niet anders zeggen dan dat ik mij over deze luisterpost uit Midden Europa zeer verheugde. Bijna elke brief bevat een ontvangstbericht en James Latham, de verantwoordelijke voor de zenders en antennes, is altijd benieuwd om te weten hoe de ontvangstkwaliteit in Europa is. Specialisten in de DX-hobby benadrukken vaak dat vele hobbyvrienden uitsluitend vanwege de ontvangstbevestiging een brief schrijven. Na enkele maanden van eigen ervaring kan ik dit niet geheel bevestigen. Verrassend veel brieven en e-mails bevatten vragen en opmerkingen over de programma-inhoud. Er zijn veel luisteraars die meer over de filosofie achter de programma's van RFPI willen weten; anderen hebben vragen over Costa Rica en het dagelijks leven daar. Met enkele luisteraars heb ik zelfs een intensieve gedachtewisseling gekregen. Het is een heel leuke ervaring om een dergelijke feedback op het eigen werk te mogen ontvangen.

Naast deze eigen producties zendt RFPI meer dan dertig programma's uit die door externe producenten, voornamelijk uit Amerika, worden toegeleverd. Zo zendt het Vredesstation behoorlijk bekende radio-formats uit, zoals bijvoorbeeld "Alternative Radio", een wekelijks programma van een uur, waar David Barsamian voor verantwoordelijk is. Deze bijzonder actieve Amerikaan heeft in de loop van zijn radioloopbaan een omvangrijke verzameling van interviews en voordrachten verzameld van intellectuelen zoals: Noam Chomsky, Howard Zinn en Edward Said, die zijn uitgezonden. Een ander politiek gericht programma is dat van "Bruderhof Radio", het radioproject van een Christelijke Socialistische Groepering. Jim Hightower is met zijn spitsige populistische korte commentaren over de situatie in Amerika vertegenwoordigd. Daarnaast is er James Bean met zijn programma "Spiritual Awaking", waarin hij muziek en preken uit verschillende religies verwerkt. Twee korte programma's over wetenschap en milieu, "Earth and Sky" en "Earthwatch Radio", zijn in de programmering opgenomen, evenals het programma voor homoseksuelen "This Way Out" en ook documentaires over het sociale werk van de Katholieke Missionarissen van Maryknoll "Voices of our world", het programma "Counterspin", een programma waarin de berichtgeving binnen de Amerikaanse media kritisch wordt belicht. Natuurlijk hoort in dit rijtje ook het DX-programma van Glenn Hauser thuis. De dagelijkse nieuwsuitzendingen van United Nations Radio en verschillende actualiteiten programma's van de wereldorganisatie in New York zijn verder belangrijke programmaonderdelen voor Radio For Peace International.

Een paar keer per maand melden zich rondreizende groepen mensen voor een bezoek aan het gebouw van Radio For Peace International, die — evenals de talrijke andere bezoekers — bereidwillig door het gebouw worden rondgeleid. Bij dergelijke bezoeken komt altijd weer de vraag naar voren waar het geld voor de financiering van de organisatie vandaan komt.

Stagiair Charlotte Allen presenteert PNN

"Zeker geen gemakkelijke vraag," meent Scott Wood, mededirecteur van de RPFI en tegelijkertijd insider op het gebied van de financiën. "Er zijn eigenlijk vijf bronnen waaruit geput kan worden. Allereerst de onafhankelijke producenten die hun programma's via RFPI laten uitzenden en hiervoor uiteraard betalen. Ten tweede ontvangt de organisatie subsidies van onafhankelijke politieke en sociale stichtingen. De uitzending "Far Right Radio Review" wordt onder meer door een dergelijke subsidie gefinancierd. Ten derde werkt men samen met de telefoonmaatschappij "Belonging to Mother Earth", die verantwoordelijk is voor goedkope lange-afstands-telefoonverbindingen in Amerika en vijf procent van haar maandelijkse omzet ter beschikking stelt aan RFPI."

Reclame kan en mag het station niet uitzenden, hoewel er één uitzondering is. Bedrijven en organisaties kunnen optreden als sponsor. Ze worden dan voor en na afloop van het betreffende programma genoemd. Zo wordt bijvoorbeeld PNN gedeeltelijk gesponsord door een politiek tijdschrift, "The Progressive". Bij RPFI werkt men er momenteel aan meerdere van dergelijke sponsoren voor de diverse programma's te vinden.

"Maar vooral is van bijzonder belang voor het gelukken van de uitzendingen en het voortbestaan van Radio For Peace International onze vereniging "Friend of RFPI"," aldus Scott Wood. Opgericht in de beginjaren van het station, verenigt deze organisatie zowel personen als groeperingen, voornamelijk in Amerika maar ook met toenemende mate in West Europa, die RFPI met een jaarlijkse bijlage van minstens 40 dollar ondersteunen.

Natuurlijk wordt meerdere malen in de loop van de programmering het bestaan van deze vereniging via spots onder de aandacht van de luisteraar gebracht, zodat er een constante stroom van kleine geldbedragen binnenkomt. "Daarmee kan je echter geen grote bokkensprongen maken," meent Debra Letham, die als stationsleider heel precies de geldstroom bewaakt. Maar men moet zich in Noord Amerika en Europa wel voor de geest halen dat de bedrijfskosten in Costa Rica echt niet laag liggen. De tarieven die het lokale staatsbedrijf RACSA, de internetprovider, vraagt, behoren tot de hoogste van de wereld. We hebben een fiks stroomverbruik, en de kantoormaterialen en reserve-onderdelen zijn verre van goedkoop te noemen."

James Latham is erg blij dat er zoveel mensen zijn die het werk van RPFI goed vinden en het werk ondersteunen: "Het komt vaak voor dat er slechts één programma is dat hen juist bevalt, voor de een is dat een politiek gericht programma, voor een ander misschien een programma met spirituele inhoud of misschien eenvoudigweg het DX-programma van Glenn Hauser. Maar ze zullen zeggen dat ze achter het idee van Radio For Peace International staan en dat ze er graag een bijdrage voor willen betalen." Luisteraars die toetreden tot de "Friends of RFPI" krijgen trouwens vier keer per jaar de RFPI-rondzendbrief VISTA, waarin nieuwtjes over het station, over de verschillende programma's, het actuele zendschema en interessante verhalen over het werk in de daaraan voorafgaande maanden zijn opgenomen. Sinds maart 2000 kunnen nieuwe leden en leden die hun lidmaatschap hebben verlengd kosteloos een aflevering van het programma "Alternative Radio" aanvragen. Op de cassette staat een voordracht van Noam Chomsky over de gevolgen van de globalisering.

Ik neem je nog een keer mee terug naar het panoramavenster op de eerste verdieping van het studiogebouw van RFPI. Het uitzicht die men vanaf deze plek heeft is werkelijk adembenemend. Het geeft je een blik over een enorm groot dal, het Valle Central, met zijn velden, weiden, rondlopende paarden, koffieplantages en de dorpjes en de kleine nederzettingen. Bij heel helder weer kan men vanaf de heuvel, waar de UPaz en RPFI gevestigd zijn, de contouren van de omliggende bergtoppen zien. Gelukkig staat er pal achter het grote raam een bank, die bij de stagiaires zeer geliefd is. Vaak zitten we gezamenlijk, in de late middag, op deze bank. Met een half oor luisteren we dan naar onze uitzending PNN, als die tenminste op dat moment wordt uitgezonden. Zo niet, dan praten we over wat we in de avonduren gaan doen of waar we ons weekenduitstapje naar toe gaan maken.

Stagiair Steve Tingley beantwoordt de brieven van luisteraars

Mijn blik dwaalt nog een keer over het Vale Central, het is inmiddels eind maart 2000 en ik ben er me van bewust dat mijn stage weldra ten einde is. Enkele dagen nog, misschien nog een handvol bijdragen maken voor PNN en natuurlijk nog enkele Duitstalige uitzendingen inblikken. Natuurlijk zal ik met de mensen die ik hier heb leren kennen, proberen in contact te blijven. Ze zijn me allen na aan het hart komen liggen. Tezamen met hen heb ik, dat kan ik bevestigen, een zeer zinvolle taak uitgeoefend. Ik was een onderdeel van een radiostation, een stem, die vaak zachtjes maar toch in vele landen van de aarde kan worden ontvangen, daarbij belangrijke nieuwsberichten en meningen verspreidend. Wat valt er nog meer te vertellen? Misschien dat ik iedereen kan aanmoedigen zelf naar Costa Rica te gaan om een kleine journalistieke bijdrage voor de vrede en sociale gerechtigheid te leveren.

Informatie:

Contact:

Adres: Radio For Peace International; P.O. Box 88; Santa Ana; 6150 Costa Rica
Telefoon: 0506 249 1821
Fax: 05062491095
Internet Homepage: www.rfpi.org
E-mail: info@rfpi.org

Uitzendtijden en frequenties:

00.00 - 08.00 UTC (maandag - vrijdag); en:
00.00 - 12.00 UTC (zaterdag en zondag) 6970 kHz
16.00 - 06.00 UTC 15049 kHz
12.00 - 06.00 UTC 25930 kHz (USB)

Uitzendtijd "Progressive News Network":

onder andere dinsdag, donderdag en zaterdag van 06.00 - 06.30 UTC

Uitzendtijd "Blickwinkel":

vrijdag 22.30 - 22.45 UTC
zaterdag van 06.30 - 06.45 UTC

Adres van "Friends of RFPI":

RFPI Membership; P.O. Box 1094; Eugene Oregon; 97440 USA

Het copyright van de foto's op deze pagina berust bij Thomas Völkner