volume 4
mei 2001

Muziek voor de meer gerijpte luisteraar

Angel Radio krijgt een licentie voor het Eiland Wight en omgeving

door Hans Knot

"Music and memories for the more mature listener." Met die zinsnede omschrijft het Britse radiostation Angel Radio haar programma's. Het is als waarschuwing bedoeld want, zo wordt eraan toegevoegd: "If you don't like the music, you are probably too young!" Het station richt zich dan ook nadrukkelijk op een ouder publiek en programmeert enkel en alleen muziek uit de jaren tussen 1900 en 1959. Het station verwierf onlangs een permanente licentie voor de kabel op het eiland Wight en Portsmouth en omgeving.

Onlangs heeft de Radio Authority, de instantie die in Groot-Brittannië verantwoordelijk is voor het reilen en zeilen van de radiostations, een licentie verleend voor het starten van een kabelradiostation dat zich richt op een luisterpubliek op het eiland Wight en Portsmouth en omgeving. Op zich is dat niets bijzonders. Net als veel andere stations in de laatste jaren, is ook dit station ontstaan nadat de organisatie een aantal malen succesvol had gedraaid met een RSL-licentie voor een periode van 28 dagen. In dit geval op het eiland Wight, in Porthmouth en eenmalig in Zuid-West Londen. Dergelijke licenties werden in het verleden in Groot-Brittannië vaak vergeven aan stations die als doel hebben om met een zeer laag vermogen bepaalde festiviteiten te begeleiden middels radioprogramma's. De Radio Authority krijgt de laatste jaren zelfs meer en meer aanvragen binnen voor dergelijke licenties, die in een bepaalde plaats slechts twee keer per jaar door dezelfde organisatie mogen worden uitgeoefend.

De tijdelijke licenties bieden de betrokken stations een goede startpositie. Door in die periode van vier weken een goed programma neer te zetten en bij herhaling te bewijzen dat je als organisatie, vaak grotendeels bestaande uit vrijwilligers, het runnen van een radiostation aankunt, is het zeer wel mogelijk lokale en regionale autoriteiten en financiers te lokken om mee te gaan doen in een ILR (Independent Local Radio), ofwel een lokaal radiostation. Een goed voorbeeld daarvan zijn de vele RSL's die destijds door Bob Le Roi en de zijnen in Rochester in het Graafschap Kent zijn georganiseerd, waarna het succesvolle Medway FM werd opgericht, een station dat inmiddels vorig jaar wegens succes is opgekocht door één van de grote organisaties die meerdere stations in hun bezit hebben. Angel Radio is dus één van de vele RSL-stations die in de afgelopen jaren actief zijn geweest. Het gaat daarbij om een organisatie zonder winstoogmerk die als doel had een programma neer te zetten gericht op een publiek in de leeftijdsgroep van boven de zestig jaar. "Music for the more mature listener," zoals het station het zelf noemt. In 1999 haalde men al de nationale pers omdat de eerste RSL nadrukkelijk de doelgroep van bejaarden vermeldde met daarbij als belangrijkste doelstelling: de geestelijke gezondheid van de luisteraars te versterken middels het brengen van voor de groep aantrekkelijke muziek en gesproken programma's en tevens de bejaarden ook een belangrijk onderdeel te laten zijn van de samenleving. Ook het halen van bejaarden uit hun isolement was één van de doelstellingen. Radio zou daar een geschikt midel voor ziijn, omdat uit onderzoeken duidelijk blijkt dat deze doelgroep meer dan andere luistergroepen naar de radio luistert.

De doelgroep van bejaarden vertoont echter een afwijkende luisterpatroon. Men luistert men in veel langere segmenten. Bovendien is deze doelgroep totaal niet interessant voor de adverteerders. De "oudjes" hebben immers noch het geld noch de interesse om hun producten aan te schaffen. Daar wilde Angel Radio dus iets aan doen en de uitzendingen hadden veel succes. Wel leverde het lage vermogen van de uitzendingen soms nog wel de nodige problemen op voor de oudjes om naar hun favoriete programma's te kunnen luisteren. Maar zelfs op hun hoge leeftijd bleek men inventief. Zo was er een 90-jarige vrouw die haar transistorradio op haar loopwagen zette en vervolgens daarmee door haar huis zeulde totdat ze het plekje vond waar de beste ontvangst op dat moment mogelijk was. Een 76-jarige man in Portsmouth ontdekte dat zijn favoriete station slechts alleen te ontvangen was in zijn badkamer en tijdens de RSL's bracht hij daar gemiddeld zes uur per etmaal door om Angel Radio te kunnen beluisteren. En dan is er nog het verhaal van een vrouw die ontdekte dat ze een perfecte ontvangst kreeg wanneer ze de transistorantenne tegen de metalen pennen in haar kunstheupen legde.

Wat betreft de versterking van de geestelijke gezondheid promootte men tijdens de RSL-uitzendingen therapie om diegene die aan geheugenverlies lijden de mogelijkheid te geven enigszins een herstel te maken. Programmaleider is Tony Smith en hij en zijn team denken dat een vriendelijke en vooral relaxte presentatie voor luisteraars met een hersenbeschadiging, de ziekte van Alzheimer en dementie, verlichting kan brengen in hun moeilijke leven. Zoals bekend hebben dergelijke luisteraars vooral problemen met het korte-termijn geheugen. Met een prettige presentatie en het brengen van de oude muziek kunnen bij die groep van luisteraars oude herinneringen worden teruggehaald, die al vele jaren waren verdwenen. Andere themaprogramma's besteedden onder meer aandacht aan prostaatkanker, hart- en vaatziektes, de ziekte van Parkinson en hersenbloedingen. Een onderzoek onder de luisteraars inzake het nut van deze speciale gezondheidsprogramma's gaf aan dat ruim driekwart van de ondervraagden zondermeer baat bij deze vorm van radio had.

Tijdens de uitzendingen kregen de luisteraars ook de gelegenheid om muziek aan te vragen uit de periode van 1900 tot en met 1959. Dat is muziek die op geen enkel ander station in Engeland nog wordt gedraaid. Absolute toppers waren Doris Day, Bing Crosby, Perry Como, Mario Lanza en de zogenaamde "Wartime Songs." Verzoeken van luisteraars hadden altijd voorrang op de door de programmamakers geselecteerde muziek. Men vulde op die manier rond de zes uur aan verzoeken per dag. Tijdens de RSL van september 2000 werden er op die manier 1.456 platen op verzoek gedraaid. Maar Angel FM programmeerde ook oude radioprogramma's uit de periode van vóór 1960. Zo trokken onder de noemer "Vintage Radio" onder meer afleveringen voorbij van The Goons, Dick Barton Special Agent, The Hancock Half Hour en ITMA. Uiteraard werden ook de talenten van oudere inwoners binnen het luistergebied niet vergeten. Middels interviews en documentaires werden deze onder de aandacht gebracht van het luisterpubliek. Bovendien was bijna 70% van het presentatie- en techniek-team van Angel FM, bestaande uit 54 personen, zelf boven de zestig jaar. Smith stelt dat het muziekarchief van Angel FM puur uit originele opnamen uit voornoemde muziekperiode bestaat, muziek dus geproduceerd vóór 1960. De collectie aan 78-toeren-platen is zondermeer de grootste collectie die waar dan ook ter wereld bij een radiostation in gebruik is. Het merendeel daarvan is natuurlijk in mono en Angel FM was dan ook het enige station ter wereld dat in mono via de FM haar programma's uitstraalde. En ook dat heeft weer een voordeel voor de luisteraars: het signaal is voor de oudere luisteraars veel beter herkenbaar en minder irritant dan het vaak met hoge compressie uitgezonden stereosignaal van andere radiostations.

Volgens programmaleider Tony Smith hoefden de presentatoren zich ook niet maximaal in te spannen door up to date allerlei informatie te brengen inzake verkeersinformatie, weerberichten, horoscopen en andere gangbare zaken op de radio. Ook de tijdmeldingen werden beperkt tot slechts maximaal twee per uur. Men had een totale vrijheid in muziekkeuze, mits het viel binnen het tijdsbestek van een uur. Een playlist of kaartjes met daarop de teksten, voorgeschreven door een programmaleider, waren er dan ook niet bij op Angel FM. Men ging nog een stapje verder door de luisteraars ook thuis te bezoeken om ze te interviewen met als hoofdonderwerp de herinneringen die men zelf aan vroeger heeft. Ook heeft men een "singalong" groep opgericht die in de periode van uitzendingen bejaardenhuizen afging om de oudjes aan het zingen te krijgen. Uiteraard mede als doel om het resultaat weer in de programmering aan andere luisteraars te laten horen. Ook richtte men een vriendenclub op om op die manier het vaste publiek nog verder te binden aan Angel FM. Nieuwe leden kregen een pennenset, een tijdschrift en een cassette met daarop de muziek die Angel FM programmeerde, met als doel zich een lid te voelen van de grote Angel-familie.

De studio was gevestigd in het Reminiscence Centre in Wootton, op het eiland Wight. Daar was ook een speciale kamer ingericht waar bezoekers, onder genot van thee of koffie, muziek naar eigen keuze konden beluisteren. De RSL-uitzendingen, die telkens 15.000 Pond kosten, werden gefinancierd door de lokale overheid, lokale organisaties en donaties van luisteraars. Ook komt een deel van de gelden binnen via de verkoop van merchandising. Men is daartoe een samenwerkingsverband aangegaan met Pavilion Records, waarop allerlei unieke opnamen worden uitgebracht op CD en gepromoot via Angel Radio. Een deel van de opbrengsten verdwijnt in de kas van het station. Dat het programma een succes was, mag blijken uit het gegeven dat het in het luistergebied ook te ontvangen lokale BBC station Radio Solent, haar programmering aanpaste aan de meer oudere luisteraars. Men heeft bij Angel FM tijdens de RSL-uitzendingen vierentwintig uur per etmaal uitgezonden, hetgeen niet gebruikelijk is tijdens RSL's. Doel was ook die luisteraars te bereiken die in de nachtelijke uren de slaap niet kunnen vatten.

Na de succesvolle RSL's heeft men zijn gebest gedaan om een officiële licentie te bemachtigen, die recentelijk verleend is door de Radio Authority, onder de noemer "cableradio". Angel FM is dus terug en wel via de kabelnetten en gelukkig voor de luistergroep voor een langere periode dan 28 dagen, namelijk voorgoed. Naast de kabelfrequenties wil men, indien men daarvoor toestemming krijgt, tevens gebruik gaan maken van de 1242 kHz, een frequentie die tot voor kort werd gebruikt door Isle of Wight Radio, een station dat naar de FM is verhuisd. Het huidige aantal luisteraars ligt gemiddeld rond de 35 duizend. De programma's kunnen wel gesponsord worden door lokale bedrijven, maar reclameblokken blijven taboe bij Angel FM.

Tenslotte meldt programmaleider Tony Smith dat men zeker ook zal proberen om een zogenaamde "Access Radio Licence" te verkrijgen. Dat is een nieuw soort licentie die spoedig zal worden ingevoerd en alleen zal worden vergeven aan organisaties met speciale doeleinden. Dat Angel FM onder deze criteria zal vallen, moet intussen duidelijk zijn. Waar nog wel aan gewerkt moet worden, is aan de internetsite van het station die inmiddels niet echt up to date meer is. Wel valt er een verhaal over het station te vinden. Intussen zijn de testuitzendingen op het kabelnetwerk van het eiland Wight begonnen en op 2 juni 2001 zal het project zijn eerste periode van vijf jaar starten op de frequentie van 87.9 FM. Op dezelfde golflengte begint op 4 augustus van dit jaar de volgende RSL voor Portsmouth.