volume 5
mei 2002

Vertaald en bewerkt

Bespreking van:

Vic van de Reijt, De Nederlandstalige cover top-100 van Vic van de Reijt. De keuze door de lezers van Het Parool. Amsterdam: Nijgh en Van Ditmar, 2001 ( 160 pagina's; ISBN 90 388 6342 X).

door Hans Knot

In een nieuw verschenen overzicht zet Vic van Reijt honderd popsongs op een rijtje die ooit in het Nederlands werden vertaald en op single uitgebracht. Bij elke song geeft de samensteller de volledige tekst van de Nederlandstalige bewerkingen en de nodige achtergrondinformatie. Al lezend, liet Hans Knot zich gretig meevoeren op de stroom van zijn herinneringen.

Nederlandstalige covers. In het jaar 2000 verscheen een verrassend werkje, zelfs voor iemand die — net als ik — beschikt over een redelijk gevulde kast met boeken over de muziekindustrie. Het betrof het boek De Top 100 van de Nederlandstalige singles. En dan hebben we het over de echte Nederlandstalige singles, songs die in de vorige eeuw op vinyl verschenen en bovendien door Nederlandstalige tekstschrijvers in het Nederlands werden geschreven. Geen enkele van de vele songs die Nederlandstalige bewerkingen vormen van buitenlandse songs, kwam dus in die lijst voor. Samensteller van de lijst was Vic van Reijt, die voor de keuzes dankbaar gebruik had gemaakt van de adviezen en voorkeuren van de lezers van zijn rubriek in Het Parool.

Het was een mooi boekwerk, maar toch waren lang niet alle lezers tevreden over de inhoud omdat volgens hen de nodige belangrijke songs in de lijst ontbraken. Eigenlijk hadden ze het doel van de samensteller van het boekwerkje niet goed begrepen. Het ging hem immers puur om het in Nederland geschreven en gecomponeerd werk, waarvan alles gezuiverd moest zijn van buitenlandse invloeden, en daarbij vallen vele songs bij voorbaat af. Pak elk willekeurig naslagwerk over de hitlijsten er maar bij en je vindt al snel, vooral in de eindjaren vijftig en de beginjaren zestig van de vorige eeuw, tientallen ogenschijnlijk originele Nederlandstalige songs die in feite vertalingen of bewerkingen zijn van hits die uit andere landen afkomstig zijn. Sommige songs kunnen zelfs meerdere malen in een Nederlandse versie in de hitlijsten worden aangetroffen.

Om een voorbeeld te noemen zie ik in het boekwerkje The Hitsounds of the Sixties (Amsterdam: SMC, 1982) in het overzicht van de maand augustus 1960 liefst drie uitvoeringen van hetzelfde nummer staan: het originele "Paper Roses" van Anita Bryant en de twee Nederlandstalige versies van Ria Verde en Carla van Renesse. Van beide laatste zangeressen is, na dit succes, overigens weinig tot niets meer vernomen. In april 1963 was het de Amerikaanse formatie The Cascades, die scoorde met het nummer "The Rhythm Of The Rain", een werkje dat vrijwel direct in Nederland werd gecoverd door Rob de Nijs en de Lords. Het werd het bekende "Ritme Van De Regen", dat alleen al om de titel oer-Hollands overkomt. Diezelfde zomer kocht ik overigens — na een werkvakantie in Epe — bij Vroom en Dreesmann in Apeldoorn mijn eerste LP. U raadt het al: de eerste LP van Rob de Nijs. En dan zie je dat het ook goed kan aflopen met cover-artiesten: Rob de Nijs is er immers nog steeds en hij kreeg dit jaar — op 27 februari — terecht een Edison voor zijn gehele oeuvre.

Compleet is nooit compleet ... Maar zoals gezegd, de samensteller van voornoemd boekwerk kreeg van zijn lezers de nodige opmerkingen over zijn eerste lijst omdat belangrijke kassuccessen zouden ontbreken. Om die reden is hij is dan ook overgegaan tot het samenstellen van een nieuw boekwerk, waarin dit keer niet alleen het gememoreerde vinyl-tijdperk — dat hij zelf dateert als de periode van 1956 tot 1991 — maar ook latere CD-producties wordt bestreken. Terecht stelt Van Reijt dat er nog niet te veel verwacht moet worden van deze nieuwe vorm van verspreiding van songs. Omdat ze een kortere geschiedenis hebben, kunnen ze nog niet echt goed concurreren om een plaats in de lijst. Al met al biedt het boek een prachtig overzicht, waarvan we hier echt geen totale "rundown" van gaan geven. De songs zijn in tekst weergegeven maar ook met de originele hoes, een voorwaarde om het boekwerk, met de titel De Nederlandstalige Cover Top 100 compleet te maken.

Hoewel ... compleet valt een dergelijk boekwerk, en dat weet eenieder die ooit zelf geprobeerd heeft om lijsten samen te stellen, nooit te noemen. Ook kan je vragen stellen bij de definitie van wat nu een Nederlandse bewerking is. Op nummer 97 tref ik in de lijst bijvoorbeeld "Den Blauwe Geschelpte" aan. Een song van De Strangers, een Vlaamse formatie die in de jaren zeventig veelvuldig op Radio Mi Amigo te horen viel. Nu is dit een song, die als zoals de vele songs van deze formatie, in het plat-Antwerps werd gezongen. Het was oorspronkelijk een internationale hit van The George Baker Selection en werd — in het Engels — geschreven door Hans Bouwens. Een vertaling is het dus zeker, maar in hoeverre kan het Plat-Antwerps van De Strangers gezien worden als Nederlandstalig? Het is dat de lezers van het Parool erop hebben aangedrongen dat deze song in de lijst werd opgenomen. Hoewel het op zich om een goede bewerking gaat, zou ik deze song zelf niet in de lijst hebben opgenomen.

Vorig jaar verscheen de eerste serie CD's met de heruitgaven van singles uit "De Favorieten Expres", een reeks platen op vinyl die verpakt waren in gelijkuitziende hoesjes. Bij het verkrijgen van deze CD's prees ik me rijk uiteindelijk, na lang zoeken, beide kanten van één van de eerste singles van André van Duin in het bezit te hebben. Terecht staat hij in Van Reijt's lijst vermeld, en wel op nummer 93, met "Stoelen, Stoelen", een nummer dat valt te herleiden op "Wooly Booly" van de Amerikaanse formatie Sham the Sham and the Pharaoes. Maar, wat te denken van nummer 89 in de lijst? Die plaats is voor Jan Rot met zijn "Lieve Jongen", de titel die hij meegaf aan zijn bewerking van Roy Orbison's "Pretty Woman", dat trouwens mede door Bill Dees werd geschreven. Dat Rot met die titel een bepaalde voorkeur wilde uiten, is wel duidelijk. Het CD-singletje viel, volgens de zanger zelf, slechts één keer via de televisie te beluisteren en werd door hem maar vijf keer op de radio gehoord. Er werden dan ook liefst 185 exemplaren van verkocht. Opvallend dus, dat hij in het boekje kan en mag voorkomen, en ook wel verdiend ... Zelf dacht ik, bij het horen van de song dat Jan Rot iets durfde wat vele anderen niet waagden te doen.

Opmerkelijke nummers. Mijn oog viel verder op het opmerkelijke nummer 82, een song die ik me niet herinner ooit te hebben gehoord in de uitvoering van Frans Halsema — maar nu was ik altijd al flink wars van het cabaret-gebeuren in Nederland. In andere versies ken ik het liedje wel. Het origineel is van T Texas Tyler en de bekendste Nederlandse bewerking is van Gerard de Vries onder de titel "Het Spel Kaarten". Mijn eigen herinneringen zijn die van Bruce Lowe. Hij zong ooit een kort fragment van het nummer in een van mijn programma's, hoewel via de telefoon, voor de ziekenomroep Studio 73 in Groningen. Samen met Michel van der Plas maakte Frans Halsema er "De Training" van met een tekst waarin Johan Cruijff en de oude Van Praag een hoofdrol spelen. Voor de laatste is de uitspraak gereserveerd: "... die voorzitter was ik."

Jan Theys reikt Rob Out een gouden plaat uit voor "Kom Uit De Bedstee Mijn Liefste"

En, ja, we kunnen er niet omheen, te melden dat ook Egbert Douwe ofwel Rob Out in de lijst voorbij komt. Met zijn absolute nummer-een-succes "Kom Uit De Bedstee Mijn Liefste", dat echt een slechte vertaling is van "Come To My Beside My Darling" dat in de Engelstalige versie bekend werd van The Brothers Four, prijkt hij op nummer 70. Feestelijk werd de gouden plaat voor dit nummer destijds gevierd met een reis naar Brussel en de uitreiking van de gouden plaat door Jan Theys. Beroerder had men niet kunnen kiezen dan voor deze Vlaamse presentator, die ik ooit eens erg kwaad zag worden in de Martinihal in Groningen toen hij speels kwaadwillig in een minizwembadje werd gegooid door een deelnemer aan een internationaal spelprogramma.

Meerdere versies. En, nu we het toch even hebben over een voormalige medewerker van de zeezender Radio Veronica ... op 63 komen we een compositie tegen van het vermaarde duo Burt Bacharach en Hall David, waarop Willem van Kooten al in 1964 een Nederlandstalige tekst fabriceerde onder de titel "Het Spijt Me". Het nummer werd ingezongen door Edwin Rutten. Van Kooten zou later één van de rijkste Nederlanders worden, terwijl Rutten zich als Ome Willem ontwikkelde tot de meest lieve oom van de Nederlandse jeugd. Prachtige songteksten maar ook gedrochten van songs komen voorbij, terwijl het protestelement in de lijst ook zeker niet ontbreekt. Opmerkelijke plaat op nummer 44 vind ik Freek de Jonge met "Leven Na De Dood". Natuurlijk is het een prachtige vertaling — denk ook aan de wisselende coupletten waarmee De Jonge het nummer permanent up-to-date hield — van "Death Is Not The End" van Bob Dylan, waarmee de caberetier terecht de eerste plaat in de hitlijsten haalde. Ik denk echter dat de song toch die hoge plaats heeft gehaald omdat het nummer, dat trouwens alleen op CD verscheen, nog fris in het geheugen staat gegrift bij de lezers van Het Parool.

Als ik terugblader in het eerder genoemde werkje The Hitsounds of the Sixties (Amsterdam: SMC, 1982), vind ik in de maand januari 1960 één song in drie verschillende versies in de hitlijst. Allereerst de originele versie gevolgd door twee Nederlandstalige covers onder de titel "Nooit Op Zondag". Uiteraard van Mieke Telkamp en Anneke van Hooff, wiens versies in die tijd veelvuldig op de radio werden gedraaid. Wie er in de Hitsounds ... niet bijstaat, maar met haar versie in dit nieuwe boek van Van Reijt wel op nummer 39 prijkt is Winny Dobber. Ze is verkozen vanwege het mooie typografische hoesje en de foto van Melina Mercouri op de achterkant, de Griekse filmster die trouwens de hoofdrol speelde in de film Pote tin kyriaki, waarvan het nummer in de originele versie de titelsong was.

Leuk ook om Toeterix Toby Rix twee keer in de lijst te mogen tegenkomen, eenmaal op nummer 91 en eenmaal op nummer 29. De man die in de begindagen van de televisie regelmatig voorbij kwam op ons zwart-wit scherm, woont nog steeds in Overijssel, maar trekt bovendien nog regelmatig door het land en het buitenland om zijn kunsten te verkopen. Op nummer 21 zien we verder de vader van John de Mol jr. voorbij komen met zijn hituitvoering uit 1967 van het oude nummer van Marty Robbins, "El Paso". En dan te bedenken dat de deejays van Radio Noordzee in de jaren zeventig, toen de oude Mol daar de scepter zwaaide, het verbod kregen om die plaat ooit op de radio te draaien.

Overzichten en lijstjes. Aansluitend zijn er door de auteur in het boekje nog wat andere overzichtjes geplaatst, waarbij vooral "De Kiever" oftewel "The Beatles in het Nederlands" mijn aandacht trok. Van de Reijt blijkt een superverzamelaar te zijn die heel wat beursen en vlooienmarkten moet hebben bezocht want van alle Nederlandstalige bewerkingen van Nederlandse artiesten, uit de echte Beatles-periode, heeft hij maar liefst 96 nummers op vinyl in zijn verzameling staan. Jelle Sal Wel Sien, de roemruchte bewerking van "Yellow Submarine" is daarbij de absolute hit; er staan liefst zes verschillende exemplaren afgedrukt in het boek. Een alfabetische lijst van Nederlandse artiesten, die zich aan The Beatles hebben gewaagd, is toegevoegd. Hierin staan niet alleen de officieel uitgebrachte platen, maar ook de singles die in eigen beheer zijn verspreid dan wel afkomstig zijn uit een radio- dan wel televisieprogramma of voorkomen op bootlegs. De vertalingen op papier, oftewel bladmuziek, ontbreekt niet terwijl ook nog een lijstje met curiosa is opgesteld.

Verder vind je in de lijst tal van mooie, vergeten en onvergetelijke liedjes, waarover ik niet meer ga vertellen. Daar is het boek voor. Het is echt niet alleen een opsomming van de honderd mooiste vertaalde liedjes. De songs worden door de auteur uitgebreid beschreven, zijn voorzien van bijna alle fotohoezen maar bovenal van de complete songtekst. Ik zou het bijna vergeten: bij het boek is ook nog een CD met twintig nummers gevoegd, uitgegeven op het "Nikkelen Nelis" label. U ziet het, ik heb volop zitten genieten van dit boekwerk. Snel naar de winkel, zou ik willen adviseren. Het boek is daar verkrijgbaar voor de prijs van € 20.50.