"Gewoon lol, ze hadden er gewoon lol in"

Van der Ven: In 1968, inmiddels dus 36 jaar geleden, viel in een tijdschrift de volgende omschrijving te lezen: "Pascal Posé, 21 jaar, geen kind, te lui voor een diploma, schlager-zanger en tiener-deejay. Converseert probleemloos met jonge dames over onderwerpen als sieraden, mode, zakgeld, huiswerk, afwassen en de nodige andere problemen." Dat was jij dus. Het artikel ging verder over het zeezenderproject Radio Nordsee, dat vanaf een schip in de Duitse Bocht uitzendingen zou gaan verzorgen. Hoe raakte je daarbij betrokken?

Posé: Ik werkte toen als deejay Pascal Posé in discotheken en ik was lid van de DDO, de Deutschen Diskjockey Organisation. Het reclamebureau "Gloria International" uit St. Gallen in Zwitserland, dat eigendom was van Norbert A. Gschwend en als bedrijfsleider César W. Lüthy had, benaderde de DDO met de vraag om deejays voor hun project te leveren. De man achter de DDO, Klaus Quirini, heeft vervolgens zijn leden benaderd en iedereen die zin in het project had kon solliciteren. Van de 600 tot 800 aangesloten deejays hebben zich tussen de 100 en 150 aangemeld voor een job. Naast Quirini zelf werden er slechts vijf aangenomen. En een van die vijf was ik.

Van der Ven: Radio London dat voorheen vanaf het schip haar programma's verzorgde, was een uiterst populair station. Het had trok in de jaren zestig de meeste luisteraars in Engeland. Was er op het schip nog iets terug te vinden van dat verleden?

Posé: En hoe! Toen we aan boord kwamen waren de zenderkamer en de studio's nog compleet functioneel. De draaitafels waren gewoon te gebruiken. Het schip lag ook nog eens vol met programmabanden en jingles. De jinglemachines en de daarbij behorende cartridges kennen jullie allemaal wel. Het schip zat vol met de sporen van de Radio London deejays. Als Duitse deejays, zonder ervaring met de zeezenders, hebben we overlegd wat we er allemaal mee moesten. Klaus Quirini zei toen dat we eerst maar eens schoon schip moesten maken. We hebben vervolgens alle banden en cartridges schoongeveegd. Dat we dat deden is achteraf volstrekt onbegrijpelijk, maar toen hadden we de banden en cartridges hard nodig. We moesten immers ons eigen materiaal voorbereiden. We hadden de banden voor onze eigen jingles nodig. We bleven zo'n vier tot vijf week aan boord.

Van der Ven: Denk je dat het project zonder die enorme mediabelangstelling wel een kans van slagen had gehad?

Posé: Zoals ik er nu over denk, is het betrekken van de media bij het geheel een enorme strategische fout geweest. Terugkijkend was het beter geweest als de beide heren van de organisatie helemaal niets naar buiten hadden laten komen. Voor ons was het ook veel te vroeg om aan boord te gaan. Het schip was nog helemaal niet klaar om te gaan uitzenden. De nodige uitrusting moest nog worden aangebracht en ook de motoren waren nog niet draaiende te krijgen. Slechts delen van de zendapparatuur waren al aanwezig. De studio's waren echter perfect in orde en ook de cabines voor de bemanning waren gereed. Maar voor de rest was het nog lang niet klaar. Als ik Gschwendt of Lüthys was geweest, had ik eerst het hele schip geruisloos door de Howaldt-werf laten uitrusten. Dan had niemand er ooit iets van vernomen. Men had dan geen idee gehad waar het schip voor bestemd zou zijn geweest. Vervolgens, na het gereedkomen van het schip, was ik met de Galaxy uitgevaren naar de Noordzee. Pas daarna had ik de deejays aan boord laten komen. Pas vanaf dat moment had ik een persconferentie belegd om de plannen bloot te geven. Dan was het waarschijnlijk wel tot een Radio Nordsee gekomen met zes Duitstalige deejays. De werkelijkheid was helaas anders.

Meister en Bollier hadden blijkbaar iets over me gehoord, want ze belden mij op een bepaalde dag bij mijn werkgever op met de vraag of ik niet eens een keer bij hun in de club wilde komen draaien. De toenmalige deejays in hun club legden alleen maar platen op de draaitafel maar deden daar qua presentatie niets omheen. Ze zeiden me over de telefoon ook dat ze nog iets van plan waren en dus ben ik die avond maar naar ze toegegaan. Ik was op dat moment 22 jaar en op die avond hebben ze me verteld dat ze van plan waren een zeezender te beginnen op de Noordzee en derhalve op zoek waren naar deejays. Ze vroegen me openlijk of ik geen zin had met ze mee te doen. Vier weken later besloot ik bij mijn werkgever in de "Playground" er de brui aan te geven en vervolgens heb ik in de club van Meister en Bollier overdag — 's avond was het niet mogelijk omdat de club gewoon was geopend — banden opgenomen voor het nieuwe station. De te gebruiken frequenties waren toen al bekend en ze hadden deze banden gewoon nodig voor de testuitzendingen die waren gepland. Zo heb ik vervolgens tal van recordertapes volgespeeld met de programma's die voor de nieuwe zender nodig waren. Deze banden werden later ook daadwerkelijk gebruikt tijdens de testuitzendingen om het project langzaam op gang te brengen. De testen liepen, zo ver ik me herinner, zo'n zes weken voordat ik daadwerkelijk aan boord van het zendschip kwam.

Bollier en Meister zijn beiden nogal bijzondere personen, en dat geldt vooral voor Edwin Bollier. Destijds was ik nog jong en ik heb het allemaal nog niet zo meegekregen, maar er zijn zeker wel heel spannende dingen gebeurd in die dagen. Die twee hebben zich, als Zwitserse staatsburgers, voorgedaan als gelegaliseerde zendamateurs — hetgeen hun grote hobby was. Ik heb bij Bollier in Islisberg gewoond. Daar, zo'n dertig tot veertig kilometer buiten de stad, heeft hij een prachtig landhuis. Op het dak stond een mast van wel twintig meter hoog en hij had er een zender waarmee hij verbindingen draaide met amateurs in landen over de gehele wereld. Met zijn vriend Meister heeft hij zijn eerste grote geld verdiend en wel via het leggen en onderhouden van contacten met Sierra Leone, waar men midden in de burgeroorlog zat.

Ik heb toen brutaalweg eerst mijn achterstallig salaris opgeëist en dat heb ik ook gekregen. In de tijd daarna ging hij fantastisch met zijn deejays om. We waren telkens twee weken aan boord en vervolgens kregen we twee weken vakantie. Hij heeft destijds alle deejays 1.400 Zwitserse Franken per maand betaald — onvoorstelbaar naar hedendaagse maatstaven. Bovendien hoorde daar vrije kost en inwoning bij en daar hoefden we dan slechts twee weken voor te werken. Echt, het was de hemel op aarde voor ons. De financiele tegemoetkoming viel destijds zeer goed te noemen. Het sanitair aan boord was topklasse en supermodern. De studio's zagen er ook fantastisch uit. Ze konden vergeleken worden met de mooiste radiostudio's. We waren zeer goed uitgerust en Meister en Bollier hadden ook de naam te staan voor goede kwaliteit.

Posé: Ik heb nog wel een mooi verhaal over die twee. Dat is een typisch verhaal over Edwin Bollier. We lagen met de MEBO II eerst voor de kust van Scheveningen en vervolgens voor Clacton on Sea. De zeezenders konden slechts buiten nationale wateren uitzenden en vielen dus ook niet onder wettelijke regels. Een groot aantal landen hadden een international verdrag ondertekend tegen de zeezenders. Daar hoorde ook Groot Brittannië bij en om die reden waren alle "Britse" zeezenders al verdwenen. In Nederland had men het verdrag nog niet geratificeerd, waardoor men wel voor de Nederlandse kust kon uitzenden. Maar op een bepaald moment lagen we dus voor de kust van Clacton on Sea. We maakten, ofwel via de FM ofwel via de Korte golf — precies weet ik het niet meer — gebruik van een frequentie waarvan we niet wisten dat het ook een zogenaamde noodfrequentie voor de scheepvaart was. De Britse regering reageerde behoorlijk snel en al na een dag of twee kregen we al bezoek van een marineschip. Plotseling werden de kanonnen op ons zendschip gericht en onze kapitein, Jan Harteveld, hoorde via radioverbinding: "Direct de uitzendingen staken, anders wordt er op jullie geschoten." Wat we toen hebben gedaan is radiocontact zoeken met Bollier, die in een hotel in Scheveningen bivakkeerde. Hij zei enkel: "Jullie hebben toch een pistool aan boord, probeer je te verdedigen." We zijn toen maar zo verstandig geweest de zenders eerst uit te doen om van frequentie te veranderen. Maar ja, dat was een typische reactie van Edwin Bollier.

Van der Ven: Even terug naar RNI in het jaar 1970. Destijds waren er Duitstalige programma's tussen half zes en zeven in de ochtenden en van acht tot elf uur in de avond.

Posé: Dat weet ik echt niet meer, dat is zo lang geleden.

Van der Ven: Tussen die uren en in de nacht waren er Engelstalige uitzendingen. De allereerste testuitzendingen vond ik eigenlijk niet zo'n succes. Bovendien waren ze eigenlijk ook niet spannend te noemen. De openingsuitzendingen op 28 februari werd vervolgens live vanaf het zendschip uitgezonden in de presentatie van Roger Twiggy Day en Horst Reiner. Ik was destijds behoorlijk teleurgesteld over de presentatie van Horst Reiner. Je kon rustig stellen dat hij heel onprofessioneel te werk ging. Toen jij dan op een bepaald moment je eerste live-uitzending van boord deed, ging dat allemaal veel beter. We leerden toen ook meteen een compleet andere Hannibal kennen: heel relaxed, ontspannen en dat beviel me allemaal veel beter.

Je moet dat natuurlijk plaatsen binnen de toenmalige verhoudingen binnen de radiowereld. Men stond onder druk van staatsrechtelijke instanties die de boel streng onder controle hielden. De toenmalige stations in West-Duitsland brachten bijna geen enkel programma dat jongeren aansprak. Het enige station dat zich nog een beetje om de jeugd gaf, was Südwestfunk — en dan spreken we over het begin van de jaren zeventig. In de eindjaren zestig was er geen enkel station die dat deed. Het enige station dat toen modern genoemd mocht worden en enigszins zijn tijd mee was gegaan, was Radio Luxembourg. Toen kwamen de zeezenders die een meer snelle vorm van radio probeerden te maken, zelfs in de Duitse taal. Tegenwoordig ziet het radiolandschap er natuurlijk geheel anders uit. Bijna elke kleine stad heeft nu een eigen lokaal radiostation en de muziek is ook veel populairder, sneller veranderend en zeer internationaal gericht. In 1969 en 1970 was dat allemaal nog onvoorstelbaar.

Opeens schiet me nog een andere herinnering te binnen. Op de Galaxy, het eerste zendschip waar ik op vertoefde, kwam op een dag een uitvinder langs die ons een van zijn uitvindingen wilde verkopen. Het ging om een middel tegen zeeziekte, dat tegenwoordig gewoon in de winkel te koop is. Het ging om een echtpaar met een vrouw die haar man totaal adoreerde. Het was een stel met een ecologische inslag. Hun product zou, zo zeiden ze, de maag positief beïnvloeden. Met het middel zou je nooit meer zeeziek worden. Quirini en ik hebben een tijdje met de man zitten praten en hem ook nog gevraagd was voor mooie uitvindingen hij nog meer had gedaan. Toen reageerde de vrouw spontaan: "Weet U, mijn man kan uit stront boter maken." Wij moesten daar enorm om lachen, maar ze zeiden dat we het serieus moesten nemen. "Het enige probleem is dat we de geur maar niet weg krijgen." Tja, dat was 1968.

Voor de Nederlandse adverteerdermarkt wilde Bull Verweij natuurlijk zijn Veronica natuurlijk afschermen. Hij wilde dus niet dat RNI met een Nederlandstalig programma zou komen. En dus hebben ze geld betaald. Dat kwam mooi uit want Meister en Bollier zaten op dat moment op zwart zaad. Verweij heeft toen tegen Bollier gezegd: "Ik geef je een miljoen met jullie schip als onderpand en jullie zenden in ieder geval geen Nederlandstalige programma's uit in de toekomst." Bollier ging akkoord en incasseerde het geld. Het zendschip lag op dat moment nog in de haven van Slikkerveer. In een mistige nacht is er actie ondernomen. Bollier, Brandenberger en Harteveld hebben in een opslag ingebroken en daar de zendbuizen — die daar door Veronica waren opgeslagen — er uit gestolen. Vervolgens zijn ze stiekem op het schip gegaan en hebben ze even stiekem snel de haven verlaten om weer naar internationale wateren te varen. Eerst hebben ze nog een tijd voor Clacton on Sea uitgezonden en niet meer voor de Nederlandse kust. Later kwamen dan toch de Nederlandse deejays en toen werd Bull Verweij heel kriegel. Zoals de meeste lezers weten, heeft Bull Verweij vervolgens opdracht gegeven de MEBO II in brand te steken. Maar toen was ik al niet meer bij het station betrokken. Dat speelde allemaal in het voorjaar van 1971. Zelf ben ik al in mei 1970 naar Radio Luxembourg vertrokken.

Als je nog maar 22 jaar oud bent, ben je ook altijd nieuwsgierig. Wat je dan doet is als het ware afkijken van wat anderen doen. Dat is me later ook van nut geweest bij Radio Luxembourg en de WDR. Op die manier leer je dus professioneel te werken. Toen ik in 1974 bij de WDR begon te werken was er een nieuw jongerenprogramma, genaamd "Radiothek" en ik werd een van de zes presentatoren. Daar werd eigenlijk een beetje op de RNI-manier gepresenteerd; alle titels kwamen voorbij en bovendien werd er het nodige over de artiesten verteld. Bij Radio Luxembourg lag het geheel anders. We moesten ons daar veel meer met bepaalde thema's bezighouden en in de nachtelijke uren kwam het er zelfs op neer dat we helemaal geen platen aan- en afkondigden maar moesten proberen met het aangegeven thema de luisteraars bij de les en dus aan de radio gekluisterd te houden. Dat betekende: hoe attractiever het thema des te beter de luisteraars bleef hangen. De collega's bij de WDR keken zich de ogen uit het hoofd, toen ze zagen hoe ik bezig was. Ik heb ze alles verteld over "format radio." Daar had ook ik, voordat ik bij RNI aan de slag ging, nog nooit van gehoord. Roger Day heeft me er alles over geleerd en hij vertelde destijds dat hij het zelf weer had meegenomen van Radio Caroline, waar hij in 1966 aan de slag ging. Hij zei me dat ik op die manier zou moeten werken, want met "format radio" krijg je de meeste luisteraars, die ook nog eens blijven hangen bij je programma.

Van der Ven: De geschiedenis van RNI kent een unieke gebeurtenis. Vaak werd er door de overheid geklaagd dat de zeezenders officiële frequenties stoorden. Bij RNI gebeurde het omgekeerde: de frequenties van het station werd bij voortduring door de Britse overheid gestoord. Om die reden moest de zender regelmatig van frequentie wisselen.

Posé: Ik moet allereerst toegeven dat ik technisch volledig onhandig ben. Ik heb me nooit met dat soort zaken bezig gehouden. Bollier meldde eenvoudigweg dat er weer een andere frequentie moest worden aangekondigd. Je had dan net de oude in je hoofd gekregen, zodat je er niet meer over na hoefde te denken. En dan begon alles weer opnieuw en kon je de nieuwe frequentie weer opschrijven en proberen in je hoofd te krijgen.

Van der Ven: Nu waren de uitzendingen van RNI in het toenmalige West-Duitsland, de DDR, Oostenrijk en Zwitserland niet bijster goed te ontvangen. Hoe waren de reacties van de kant van de luisteraars?

Van der Ven: Wat was eigenlijk de reden van je vertrek bij RNI?

Posé: Wel, de wet tegen de zeezenders was intussen door de Duitse overheid ondertekend.

Van der Ven: Maar je collega Axel was toch ook een Duitser? Hij bleef wel ...

Posé: Ja, ik weet het. Het internationale verdrag tegen de zeezenders was in 1970 al door Duitsland geratificeerd. Ik was Duitser en we hebben na de ondertekening het een en ander overlegd. Ja, hoe heet je dan: mijn deejaynaam was Pascal Posé en in Duitsland kende men mij zeker. Ik werkte in vier grote discotheken en ik kon dus beter een beetje voorzichtig zijn. Na lang overleg kwamen we met het idee de naam Hannibal met daaraan toegevoegd "de kannibaal van Radio Nordsee" te gaan gebruiken. Mijn normale naam was al bekend door mijn betrokkenheid bij het Galaxy project. Tja, en ik was er een beetje flauw van om met de namen te blijven spelen en wist heel precies dat je, na de invoering van de wet, als Duitser tegen een gevangenisstraf van maximaal twee jaren kon aanlopen en daar had ik beslist geen zin in. Dus heb ik vervolgens tegen Edwin Bollier gezegd dat ik liever wilde stoppen, omdat het me allemaal te riskant werd. Wel heb ik hem gevraagd nog een keer met de tender naar het schip te mogen om al mijn meegebrachte grammofoonplaten te kunnen ophalen. Als antwoord kreeg ik van hem te horen dat ik dan maar zelf een schip moest huren om de platen van boord te halen. Het was inmiddels een gigantische stapel met de toenmalige tophits geworden, die ik op die manier kwijtraakte. Wel heb ik vervolgens nog vier weken in de discotheek "Alabama" in Dörpen in de omgeving van Papenburg (Emsland) gewerkt. Dit onder de naam "Hannibal van RNI." Ik heb er gigantisch mee verdiend en kon na vier weken werken een bedrag van 7.000 DM in mijn zak steken. Voor 1970 was dat een gigantisch bedrag.

Van der Ven: Ik heb ooit ergens gelezen dat je volop afwisseling had in je werk, want je bent zelfs sportpresentator geweest bij de WDR?

Posé: Ja, dat klopt, samen met Ernst Huberty. Mijn taak was het op een feuilletonachtige manier de sportberichten te brengen. Ik was echter geen sportverslaggever in de klassieke betekenis. Op een dag was ik op bezoek bij de Düsseldorfer EG. Ik moest een verslag maken van de ijshockey-ontmoeting tegen de Kolner Haie. Ik had nog nooit eerder een ijshockey-wedstrijd gezien. Ik heb toen aan een vertegenwoordiger van de club gezegd dat ik een drie minuten durend verslag moest maken en gevraagd of er iemand naast me kon komen zitten om de spelregels uit te leggen. Tijdens de gehele wedstrijd kwam er vervolgens een jeugdtrainer naast me zitten die me de nodige regels heeft uitgelegd. De cameraman en de geluidstechnicus deden hun werk en in de studio gebeurde vervolgens de reportage en met de opgedane wijsheden van de jeugdtrainer heb ik de reportage ingesproken. Zo vertrok ik destijds op het prille pad van de sportverslaggeving.

Ik heb behalve het programma "Musik in Studio B" ook twee muziekprogramma's met Kurt Edelhagen en zijn orkest mogen presenteren. Die uitzending heette "Musik Extra 3." Uit die tijd heb ik trouwens niets tastbaars overgehouden, enkel de platen en de adresboeken maar geen bandopnamen of foto's. Sinds 23 jaar werk ik nu op een heel ander terrein, dat van de persoonlijkheidsontwikkeling. In 1980 ben ik bij de WDR met werken gestopt. Ik kwam een keer in een gesprek met een klant over zijn speciale jazz-verzameling en hij vertelde me dat hij nog geluid en video-opnamen had van programma's met Kurt Edelhagen, waar ik de presentatie van deed. Zo heeft die klant destijds, vijftien jaar na de uitzending, het programma nog voor me gekopieerd. Eindelijk kon ik mijn kinderen eens laten zien hoe hun vader er destijds uitzag. Die hebben slechts gelachen en "stuitend" geroepen. Een leuke herinnering.

Ik heb toen gezegd, dat ik het een en ander zou gaan regelen en ik heb alle platenmaatschappijen afgebeld. Uiteindelijk had ik alle rechten voor de Duitse markt voor de videoclips in handen. Tenminste, dat dacht ik. Ik had de contracten in handen en ging naar Rolf Spinnrads. Hij leeft helaas niet meer en heeft destijds ook Hape Kerkeling en de Otto ontdekt. Hij was een heel innovatieve redacteur. Ik zei: "Kijk eens, ik heb alles, wij kunnen beginnen." Maar hij zei: "Dan ben ik als redacteur en regisseur eigenlijk overbodig, dat wordt niets op die manier. Ik wil een grote show, en de artiesten moeten daarbij aanwezig zijn. Ik wil 's avonds gewoon met hen uit gaan eten ..." Ik weer: "Maar dat hoef je toch allemaal niet te doen." Hoe het ook zij, hij heeft het gewoon niet gedaan. Toen ben ik naar de Hessische Omroep getogen — ik had daar heel goede contacten — en ik heb hen het concept voorgelegd. Ze kwamen toen met het antwoord: "Het format is niet modern, dat is radio op de televisie, zoiets doet geen mens." Dat was in 1976. Vijf jaar later, dus in 1981, was het dé hit. Maar goed, dat was eventjes een verhaal tussendoor.

Voor die negen uur ontving ik een kleine 15.000 DM. Zo bracht een uur werken tenminste 400 DM aan salaris voor een freelancer op. Dus omgezet kwam de uitspraak op het volgende neer: "Ik kreeg een vast dienstverband van zes uur en darvoor maar liefst 15.000 DM per week ..." De WDR ging in tweede instantie in beroep bij het Oberlandesgericht — en ik won opnieuw. Vervolgens kwam het Bundesarbeitsgericht om de hoek. Wij waren daar met een advocaat en de rechter in haar mooie rode toga zei: "Ja, wij zullen wel een oordeel in uw zaak uitspreken — maar wil je dat eigenlijk?" Ik keek mijn advocaat aan, en de rechter voegde er nog aan toe: "U kunt de aanklacht nog terugtrekken, u verliest uw recht op een uitkering toch niet." Mijn advocaat vroeg mij wat ik wilde en — ik was blijkbaar echt een idioot — ik zei: "Ik wil mogen werken. Mij gaat het niet om een vast dienstverband, ik wil graag werken." Dus stelde mijn advocaat voor: "Dan trekken wij de klacht terug." Ik, idioot, had het oordeel moeten aanvaarden en had tegen de WDR moeten zeggen: "Ik heb hier mijn vette rechterlijke uitspraak!" Daarop wachtten ook veel van mijn collega's. Als de uitspraak van het Bundesarbeitgericht was bevestigd, hadden wij allemaal een aanklacht ingediend om een vast dienstverband te krijgen en dat voor zoveel geld. Dat zou sensationeel zijn geweest, want ik verdiende misschien meer dan de directeur. Dat was wel gek. En ik, idioot als ik was, ik trok de aanklacht terug en heb toen aan de WDR geschreven: "Ik wil alleen maar werken." Zij hebben toen gezegd: "Heerlijk," en ik mocht weer aan de slag.

Van der Ven: Maar je bleef wel consequent en bent niet meer in de omroepwereld terug gekeerd?

Posé: Ja, want ik had geluk. Ik had altijd wel contacten en contracten. Ik heb bijvoorbeeld vele jaren de historische jaarmarkten voor Harry Owens georganiseerd, de man die later het circus "Salomé" had. Ik was ook bevriend met Bernard Paul van het circus "Roncalli". Ik heb hem ooit geholpen en dat is de simpele reden waarom zijn circus nu nog steeds bestaat. Hij is mij overigens nog een heleboel geld verschuldigd. Hij zal mij het geld nooit terugbetalen, maar hij is het mij toch schuldig. Destijds zei hij namelijk: "Ulf, ik heb geld nodig!" Ik was een bekende omroeppresentator en heb beloofd hem te helpen. "Okay," zei Bernhard Paul, "jij krijgt twaalf procent provisie als je me sponsoren bezorgt." Toen ben ik op Günter Hill, de baas van Samson Tabak (Niemeyer-Oldenkott), afgestapt. Hij kende mij goed en ik heb tegen hem gezegd: "Die Bernhard Paul, die vroeger met André Heller dat circus had, wil in Keulen een nieuw circus "Roncalli" openen. Willen jullie hem niet sponsoren?" Hij antwoordde: "Meneer Posé, als u het zegt, dan is het vast een goede zaak. Dan moet het wel goed wezen. In noodgevallen halen we daarvoor zelfs geld uit de lopende relening." Bernhard Paul heeft, tenminste zover ik weet, over twaalf jaar van Niemeyer-Oldenkott meerdere miljoenen marken aan sponsorgelden ontvangen. Hij heeft mij evenwel nooit die twaalf procent betaald. Was hij zijn afspraak nagekomen, dan was ik nu een rijk man geweest. Maar goed, sommige dingen lopen ook wel eens verkeerd in het leven.

Van der Ven: En daar ben je later dus op doorgegaan ...

Posé: Inderdaad. Twee jaar later stond ik dus op straat en heb ik me laten opleiden voor mijn nieuwe beroep. Ik heb al mijn geld geïnvesteerd en ging vervolgens failliet. Mijn eerste huwelijk liep stuk, want mijn vrouw zei: "Je bent wel gek, je gaat ons mooie sociale leventje riskeren." We hadden ook een leuk leventje met veel privileges. Voordat ik in de problemen kwam, heb ik bijvoorbeeld nooit entree hoeven te betalen voor de Phillipshalle in Düsseldorf. Als ik daar voor reed, zeiden ze al: "Dat is Ulf Posé van de WDR — die mag hier gewoon naar binnen." Ik had geen backstage-kaart nodig, de beveiliging wist wie ik was. Dat waren ongelofelijke privileges, die wilde mijn vrouw niet verliezen. Daarom is ze van mij gescheiden. Ik was dus mijn baan kwijt bij de omroep, ik was failliet, de banken trokken mijn cheques in, dreigden met een opheffing van mijn bankrekening en mijn auto was weg. Ik heb in die tijd regelmatig de auto van mijn zwager moeten lenen. En toen ben ik na twee en een half jaar opleiding als trainer begonnen. "Hier ben ik dan," zei ik tegen mijn eerste klanten, die mij vroegen: "Voor wie heb jij allemaal al gewerkt?" Ik antwoordde: "U mag de eerste zijn ..." "Nee," zeiden ze toen, "wij zijn toch liever de tweede."

Van der Ven: De informatie was interessant en je hebt openhartig gesproken. Daarvoor wil ik je van harte danken. Mede namens het publiek heb ik ook nog iets voor je meegenomen: een Audio-CD met fragmenten van de Hannibal-programma's uit 1970.

Posé: Dat is prachtig. Tot voor kort had ik niks uit die jaren. Ik had enkel een paar oude foto-albums en verder niets. Van jullie had ik al de allereerste opnamen van mijn RNI-tijd gekregen. Prachtig.