volume 6
april 2003

Zesendertig beatmeisjes en evenzovele verhalen

Bespreking van:

Frank Dam, Beatmeisjes, 1963-1969. Amsterdam: Uitgeverij L.J. Veen, 2002 (224 pagina's; ISBN 90 204 0563 2).

door Hans Knot

In het jaar 2000 verscheen bij uitgeverij Arena in Amsterdam een boekje met de titel Nederbeat. Dat boek ging over de glorietijd van de nederpop in de jaren zestig van de vorige eeuw. Het was geschreven door Frank Dam, die dezelfde reeks nederpopgroepen al eerder had geportretteerd in het NRC-Handelsblad. Een vervolg op die publicatie is nu uitgebracht door de Uitgeverij Veen in Amsterdam. Het zijn de verzamelde interviews, die eerder onder de titel Beatmeisjes verschenen in de NRC. Ditmaal is de uitgave gecompleteerd met een cd met daarop unieke opnamen. Hans Knot las en luisterde voor ons.

In zijn het boek Nederbeat gaf Frank Dam enkele jaren terug een gedegen doorkijkje in het wereldje van de nederpop. Daarbij kwamen naast bekende, gelukkig, ook veel onbekende verhalen voorbij. Zelfs de insiders waren aangenaam verrast door de manier waarop de auteur in de materie was gaan graven. Veel deuren die tot dan voor anderen gesloten waren bleven, waren voor hem schijnbaar gemakkelijk opengegaan. Datzelfde zien we nu weer in het vervolg dat Dam aan zijn eerdere exercitie gaf. Ditmaal gaat het om een reeks interviews met de zangeressen uit de beginjaren van de Nederlandse popmuziek — eerder gepubliceerde stukken uit het NRC die nu zijn neergeslagen in het boek Beatmeisjes. Bij het lezen van die vaste columns, die in de loop van 2001 en 2002 in de NRC verschenen, rijst het beeld op van een gedegen en geschoold journalist. Verrassend genoeg, blijkt de schrijver echter een compleet andere achtergrond te hebben. De in 1952 geboren Frank Dam is afgestudeerd aan de Academie voor Beeldende Kunsten in Rotterdam en in die hoedanigheid ligt ook zijn relatie met de betreffende krant. Als freelance illustrator laat hij daar regelmatig staaltjes van zijn kunnen zien.

Zoals hij met zijn boek aantoont, heeft Dam duidelijk ook nog andere pijlen op zijn boog. Wat kunnen we over daarover zeggen? Welnu het is een mooi boek, dat al direct de nodige associaties oproept. Als je kijkt naar de lijst van zesendertig geïnterviewde "beatmeisjes" vallen meteen de namen op van de absolute toppers uit die jaren: Jerney Kaagman, Patricia Paay, Margriet Eshuijs, Bonnie St. Claire en Mariska Veres. Je krijgt de neiging om meteen de betreffende hoofdstukken op te slaan om te zien of alles wat je al wist over die vijf vrouwen, die nog immer op de één of andere manier binnen de muziekindustrie actief zijn, is aangevuld met nieuwe informatie. Maar dan zie je al die andere namen, bijvoorbeeld die van Annet Hesterman die me nog vaag in het geheugen ligt van een vertaling van "These Boots Are Made For Walking" — een uitvoering die wel destijds op de radio werd gedraaid, maar niet de waardering kreeg die ze verdiende. Bij naam van Shirley Zwerus zie ik gelijk haar poster weer voor me, die destijds de kledingkast op de derde verdieping van de Korreweg 105 in Groningen bekleedde. Bij het lezen van de naam Trea van der Schoot kwam in mijn hoofd meteen de naam bovendrijven van Bert Bossink. De hoofdredacteur van het tijdschrift Sound of the Sixties en kenner bij uitstek van de muziek uit de jaren zestig, schreef al weer jaren geleden haar levensverhaal op. Het leek erop dat Bossink hopeloos verliefd was op zijn idool, beter bekend als Trea Dobbs, aangezien hij in de daarop volgende nummers van zijn tijdschrift bij herhaling terugkeerde op "zijn Trea".

Foto links: Mariska Veres op de hoes van haar single "Topkapi" / "Is Het Waar?" (Imperial) uit 1965

Dan zijn er namen die bij velen minder belletjes zullen laten rinkelen, zoals die van Leontien Snel, Paulien Kouwenhoven, Duifje Gout en Janneke Peper. De laatste zie ik zelf in gedachten terug in de kleine advertenties in de zaterdagedities van het toenmalige Nieuwsblad van het Noorden. Ze werd daar vaak gepromoot voor haar vele lokale optredens. Zelf heb ik, hoewel haar carrière toen al in haar nadagen was, de eer gehad in een avondvullend programma te mogen zitten in één van de discotheken in het oosten van de provincie Groningen — dat was in Winschoten naar ik me herinner. Janneke Peper was zelf uit die plaats afkomstig. Ze werd gepusht door een vader die dermate gedreven was dat ze zelfs enorm bang voor hem werd. Ze gold als een jong talent met grote kansen in drie talen, waarbij vooral het Duits een grote toekomst beloofde. Uit Dam's boek wordt duidelijk, dat die toekomst er niet voor haar niet inzat. Ja, ze mocht wel vele reizen maken naar grote en kleine Duitse plaatsen om telkens voor grote schares mensen op te treden. Maar wel voor ene Gert Timmerman, die fluitend zijn zakken flink vulde met haar successen.

Janneke Peper had nog wel de eer om in een televisiefilm te mogen figureren naast Catherine Valente en haar broer Silvio Francesco, maar in het boek bekent ze dat ze haar leven lang nooit haarzelf is geweest. De oorzaak ligt onder meer, als zo vaak in die jaren, in de goedgelovigheid van haarzelf en haar ouders, waardoor ze gemakkelijk misbruikt kon worden. Janneke slijt haar leven nu in een speciale woning, die door het RIAGG voor haar is geregeld. Ze stond zeker niet alleen in haar psychische problemen. Een ander voorbeeld van leven voor en geleefd worden door managers en producers, biedt zangeres Paulien Kouwenhoven. Ook zij beschikte over het nodige talent, dat bovendien verder ontwikkeld was door de zanglessen van Bep Ogterop, een grote naam in de jaren zestig op dit gebied. In de weekenden in Amsterdam logerend, kreeg ze een auditie bij één van de omroepen met de groep waar ze mee speelde. Uiteindelijk koos de bandleider van de AVRO voor haar, hetgeen meteen kwaad bloed zette bij de moeder van één van de jongens van de band. Gevolg was dat ze niet meer mee mocht zingen in de groep van haar zoon. Nieuwe Oogst was haar eerste optreden. Ze was daar te zien in een tamelijk gewaagd jurkje, hetgeen haar de nodige contracten in de modewereld opleverde.

Foto rechts: Trea Dobs poseert als tienerster

Dan is er ook het verhaal van Elly Nieman, die zich verschool achter haar gitaar en maar twee opties had in haar leven: of beroemd worden of non in het klooster. Het leek haar allebei wel interessant. Nonnen hadden iets heiligs, iets bovennatuurlijks. Totdat ze op een dag een non van het toilet zag komen. Nee, veel interessanter was dan toch die jongen met die Puch. Niet veel later zou ze Rikkert Zuiderveld ontmoeten. Ook onthullend is het verhaal van Mariska Veres, de dochter van een Nederlandse moeder en een Hongaarse vader. Al in 1965 had ze de nodige soloplaatjes. Wat je achteraf niet voor mogelijk houdt, is dat ze nog steeds onschuldig door het leven ging ten tijde van haar grootste hit "Venus" met de Nederlandse beatgroep van Shocking Blue. Het nummer en haar optreden maakten in ieder geval een verpletterende indruk op het publiek en nog steeds, nu ruim dertig jaar na dato, wordt zij met regelmaat aangesproken door haar toenmalige fans.

Annet Heesterman had — ik zei het al — weinig succes met haar Nederlandse bewerking van "These Boots Are Made For Walking". Toch verwierf ze de nodige populariteit met als gevolg dat tal van groepen haar als zangeres wensten. Zo werd ze door Robbie van Leeuwen gevraagd om de zangeres te worden van Shocking Blue. Helaas zei ze "nee" en werd haar plaats ingenomen door Mariska Veres. Maar ook andere groepen zagen wel iets in haar. Zo vertelt Heesterman over haar ontmoetingen met de leden van de Rody's waarmee ze volgens haar repeteerde in Drenthe. Hier moet geheugen haar toch in de steek hebben gelaten. Of, Oude Pekela moet in die jaren tijdelijk iets zuidelijker hebben gelegen op de Nederlandse landkaart. Triest is zeker het verhaal van Shirley Zwerus, een vrouw die overal op de wereld een gigantisch succes had kunnen worden met haar prachtige stem. Bovendien had ze nog het voordeel dat ze er net zo mooi uitzag. Ze viel echter, verliefd als ze was, in verkeerde handen. Ze kwam daardoor onder grote druk te staan. Ze werd mishandeld en ze verloor het gevoel een eigen leven te hebben. Ver weg van Nederland, voelt ze nu nog dagelijks de pijn die ze onderging van de mensen die ze tegenkwam in haar zangloopbaan. Zwerus is een extreem geval, maar haar relaas toont uitstekend hoe er destijds met de jongere zangeresjes werd omgegaan in het Nederlandse muziekwereldje. Er zijn meer beatmeisjes die daar uiteindelijk uit zijn weggevlucht, zo blijkt uit de vele interviews in dit boek, dat ik in de loop van twee dagen telkens terugpakte omdat ik er gewoon niet af kon blijven.

Foto links: Bonny St. Claire en popgroep Unit Gloria

Veel van de genoemde zangeressen rolden onverwacht, onvoorbereid en soms zelfs met enige tegenzin de ontwakende wereld van de Nederlandse pop binnen. Maar Frank Dam laat in zijn boek ook echt overtuigde beatmeisjes aan het woord. Een daarvan is Linda van Dyck, een vrouw die wist wat ze wilde of het nu acteren of zingen was. Ze zei wat ze wilde en ze wist haar doelen ook vaak zelfstandig te realiseren. Met het nummer "Stengun", dat ze zelf gecomponeerd had, maakte ze een ruig begin aan haar loopbaan. Maar ook zij heeft de nodige ervaringen. In het interview openbaart ze nu, hoe grof de technici zich destijds in de platenstudio's gedroegen ten opzichte van de jeugdige artiesten en hoe de managers hun werk soms wel heel grondig deden. Dat Linda haar schoonheid ook in haar eigen voordeel gebruikte, laat ze daarbij niet onbesproken.

Ook beatmeisjes die uiteindelijk in een heel ander segment van de muziekmarkt terecht zijn gekomen, werden door Frank Dam gevonden en ondervraagd. Zo kunnen we bij hem het verhaal lezen van Lisselore Gerritsen die al vrij snel zou trouwen met Paul van Vliet en daarmee in het wereldje van het cabaret zou belanden. Ook Marijke Mercksen wordt niet vergeten. Van haar is het fraaie verhaal over Alfred Heineken. Tijdens een van de vele feestjes na een optreden van de Wim Sonneveld Revue, vroeg de biermagnaat haar om eens langs te komen. Zijn huis leek zo uit Hollywood te komen: in elke kamer kwamen plotseling de bedden uit de muur waarop Marijke in haar mantelpakje snel de straat opvluchtte. Van Suzie Peereboom zullen sommigen zich misschien nog de zwart-wit-beelden herinneren van haar televisie-optredens. Zij is een van de voorbeelden van beatmeisjes die elders carrière wisten te maken. Al op veertienjarige leeftijd kreeg zij van haar ouders toestemming om met een beatgroep te gaan toeren in het buitenland. Dat was op zich niet zo vreemd, want als circusartiesten waren haar ouders zelf niet anders gewend dan reizen. Het resultaat was dat half Skandinavië jarenlang aan haar voeten lag. Ze woont nog steeds in Zweden. Ook Ilonka Biluska zocht het na haar successen in Nederland — waar ze ook toevallig was aangeland — verderop. Haar ouders woonden in Zuid Afrika en voor haar was de wereld groter dan voor de meeste Nederlandse jongeren van die tijd.

Foto rechts: auteur Frank Dam

Het zijn zomaar een paar handen vol met herinneringen aan de beatmeisjes uit de jaren zestig, waarvan een zeker zo'n honderd zijn geweest waarvan er door Frank Dam zesendertig zijn teruggevonden en ondervraagd. Naast alle levengeschiedenissen vinden we er ook talloze anekdotes, zoals het verhaal van Patricia Paay waar ze vertelt dat "Je Bent Niet Hip" tot één geheel werd gemaakt door een op een colaflesje tikkende Pierre Kartner. Uiteraard komt ook de rol van de deejay in Nederland en de impact van radiostations als Radio Veronica en Radio Noordzee voorbij in de verhalen, waarbij blijkt dat hun rol niet altijd even eerlijk was. Het is kortom een adembenemend boekwerk van 224 pagina's waarin tevens een zo compleet mogelijke discografie is opgenomen van de ondervraagde beatmeisjes. Het geheel wordt tenslotte gecomplementeerd met een unieke CD, waarop vele onbekende en bekende nummers nog eens de revue passeren. Advies: bestel dit boek direct bij je boekhandel.