volume 12
december 2009

Als een kerstboom zonder piek

Bespreking van:

Diverse artiesten (2009), Ik voel me als een kerstboom zonder piek. Dubbel-cd-box, samengesteld door Vic van der Reijt. Universal Racords 2009

door Hans Knot

Zogeheten "foute muziek" is zonder meer een apart genre. De grenzen van die categorie zijn moeilijk te benoemen, maar zeker is dat veel seizoensgebonden en zeker veel kerstmuziek onder die noemer te vatten zijn. Hans Knot kreeg een hele cd-box met dat soort kerstliedjes toegestuurd en maakte er deze korte bespreking van.

Een kerstontbijt in de namiddag. Recentelijk kreeg ik een uitnodiging om deel te nemen aan een kerstontbijt in een gelegenheid in Amsterdam. Ik trok mijn agenda en zag dat ik op de aangegeven dag onderweg was van Engeland naar Nederland. Op een fout moment dus op reis, hoewel fout? Wie bedenkt het om het tijdstip van half vier in de middag aan te grijpen voor een ontbijt. Helemaal fout, toch? Het is dan ook zeker vette opzet geweest van de samensteller van de te bespreken dubbel-cd en de platenmaatschappij Universal Records om voor de middag te kiezen een ontbijtje te nuttigen en de recensisten wakker te schudden om eens flink "in de pen te klimmen" en een goede recensie neer te zetten van iets wat ondubbelzinnig als "fout" kan worden beschreven. Bij de uitnodiging zat namelijk een pakje met daarin de dubbel-cd "Ik voel me als een kerstboom zonder piek." Nederlandstalige foute kerstmuziek — en dan vooral in het genre smartlap — vol met eenzaamheid en droefenis.

Ik had me net voorgenomen dit jaar zeker niet eerder dan 10 december de dozen met kerstmuziek te openen om de rest van de decembermaand de bellen en klokken te doen schallen. Dat lukte helaas dus niet. En, na het afluisteren van de cd's, moest ik toegeven: dit was echt helemaal fout. Als ultieme verzamelaar van kerstmuziek heb ik zo mijn eigen ideeën over foute deuntjes in dit zogenaamde warme repertoire en bij het lezen van de dekkende titel "Ik voel me als een kerstboom zonder piek" moest ik dan ook meteen denken aan de jonge uitvoering van levenszanger Hazes, die in de jaren zeventig enkele trieste kerstliederen op de plaat liet persen. Jawel, Hazes scoort tweemaal op dit album, eenmaal met "Eenzame Kerst" en dan nog eens met "Jochie met een Trommeltje."

Fout met kerst. Je kunt natuurlijk een hele discussie opzetten over wat al dan niet in de categorie "foute muziek" dient te worden geschaard. Zijn het liedjes die wel deels warmte opdienen maar toch een trieste inhoud hebben? Of dient de aandacht alleen maar naar de trieste inhoud te gaan? Moet je jezelf afvragen, wat je met kerstmis zoal moet doen? Dit omdat je niet tegen de sfeer van samenzijn kunt, die door velen spontaan en door anderen als gemaakt wordt beschouwd? Triest zijn van verlangen omdat een geliefde op het gebeuren afwezig, kan een kerstlied zo al droeviger doen klinken dan is bedoeld. En als een kerstlied droevig klinkt zal het kerstdiner, dat smakelijk verzorgd op tafel is gezet, zeker ook minder gaan smaken. Al het kokswerk voor niets geweest. Samensteller Vic van de Reijt geeft in een rijk geïllustreerd boekwerkje, dat aan de cd-box is toegevoegd, rijkelijk toe nooit wat met kerstmuziek te hebben gehad en voegt er aan toe dat bij hem de allergitis toeslaat bij de tractatie van drie weken vol kerstmuziek op de radio. Volgens Van de Reijt heeft menig artiest in zijn loopbaan een dieptepunt gekend bij het opnemen van een kerstalbum. Gelukkig kwam de samensteller van ettelijke prachtige cd-boxen in contact met een popcriticus en verzamelaar van kerstmuziek, die hem leerde luisteren.

De foute kerstmuziek, die uiteindelijk is gesorteerd voor de cd-box bestrijkt een lange periode. De oudste bijdrage is van Johnny Jordaan — "Kerstmis in de Jordaan" uit 1955 — terwijl Gé Reinders zijn "Moder Maria" op de box voor het eerst ten gehore wordt gebracht. Het alfabet van foute kerstmuziek bevat verder de namen van Koos Alberts, An en Jan (met Jan van der Meij), Wim de Bie, Bert en Ernie, Corry en de Rekels, Jules de Corte (twee keer), Don Quishocking, Drs. P, Stafke Fabri, Herman Finkers, Frans Halsema, Tol Hanse, Jacques Herb, Ivan Heylen, Youp van't Hek, Harrie Jekkers, Donald Jones, Paul de Leeuw, Daniël Lohues, Robert Long, Marieke, Guus Meeuwis, Neerlands Hoop in Bange Dagen (twee keer), Nelis, Raggende Manne, Maarten van Roozendaal, Rowwen Hèze, Anny Schilder (samen met Kinderen voor Kinderen en het Goede Doel), Wim Sonneveld, Carry Tefsen (samen met Kinderen voor Kinderen), Urbanus, Wannes van de Velde, Jan de Wilde en, natuurlijk, de Zangeres zonder Naam. Ik moet toegeven dat de cd-box een prachtige smeltkroes is geworden van de meest foute Nederlandstalige kerstliedjes die je maar kunt bedenken. Voor zowel de echte verzamelaar van kerstmuziek als die van "foute muziek" is dit album een item dat niet in de collectie mag ontbreken.